
تالاب میقان اراک؛ اقامتگاه پرندگان مهاجر
پناهگاه برای پرندگان
تالاب میقان یکی از جاذبههای طبیعی و دیدنی کشور ما است که به عنوان یکی از جاهای دیدنی اراک شناخته میشود.
میقان یک ۱۰ تالاب برتر و مهم ایران است و زیستگاهی غنی برای حیات وحش به شمار میآید که زیباییهای خاصی به منطقه خشک اطراف بخشیده است.
این تالاب به دلیل وضعیت مناسب آبوهواییاش، میزبان تعداد زیادی از پرندگان مهاجر در فصلهای مختلف سال است. همچنین طبیعت دستنخورده و بکر تالاب میقان باعث جذب شمار زیادی از گردشگران به استان مرکزی شده است. با مجله گردشگری علیبابا همراه باشید تا با هم به بررسی ویژهگیهای منحصربهفرد تالاب میقان اراک بپردازیم.
مشخصات تالاب میقان
تالاب میقان یکی از تالابهای معروف ایران، در استان مرکزی واقع شده است. در سالهایی که میزان بارش مناسب باشد، این تالاب آب نسبتا زیادی دارد، اما در سالهای کم بارش سطح آب آن کاهش مییابد و به وضعیتی شبیه بیابان بدل میشود.

عکس از: سایت Google maps
این تالاب در ارتفاع حدود ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و عمق آن در فصلهای مختلف از چند سانتیمتر تا حدود ۱.۴ متر متفاوت است. آب این تالاب از چند منبع تامین میشود، از جمله بارش باران، سه رودخانه به نامهای قرهکهریز، فراهان و شهراب و نیز پساب تصفیهشده فاضلاب اراک.

عکس از: سایت Google maps
وسعت کلی تالاب تقریبا ۲۵ هزار هکتار است و شامل دریاچهای با سه جزیره در وسط و نواحی کویری و دشتهای اطراف میشود. بر اساس شواهد، قدمت این تالاب به دوره پالئوسن برمیگردد که در نتیجه حرکات لایههای تکتونیکی شکل گرفته است. تالاب میقان ویژگیهای زیستمحیطی خاصی دارد و بهویژه سالانه میزبان تعداد زیادی از پرندگان مهاجر مانند درناها است.

عکس از: سایت Google maps
شوری آب این تالاب باعث ایجاد لایههای نمکی در برخی نقاط شده و همچنین گنبدهای نمکی که در زیر زمین قرار دارند، به لرزهخیزی خفیف منطقه کمک میکنند. تالاب میقان به عنوان بزرگترین منبع سولفات سدیم در کشور شناخته میشود و شرکت املاح معدنی ایران مجوز استخراج از معادن این منطقه را دارد.

عکس از: سایت Google maps
از دید گردشگری، این تالاب یکی از مقاصد اصلی برای طبیعتگردی و پرندهنگری در ایران به شمار میرود. جالب اینکه روز ۱۵ آبان به نام «روز درنا» نامگذاری شده که به خاطر تجمع درناها در این تالاب است.
تالاب میقان کجاست؟
تالاب میقان با وسعتی حدود ۲۵ هزار هکتار در شمال شرقی شهر اراک و به فاصله ۱۵ کیلومتری از آن، در نزدیکی شهر داوودآباد و در مجاورت روستاهای راهزان، ده نمک و میقان قرار دارد.

عکس از: سایت Google maps
این تالاب شامل چند بخش مختلف است، از جمله دریاچههای فصلی، دشتهای آبرفتی و مناطق کویری. در مرکز تالاب، سه جزیره موجود است که بزرگترین آنها تا ۵۰۰ مترم طول دارد. تالاب میقان در پایینترین نقطه دشت فراهان و همچنین در منطقه اراک قرار گرفته است.
لوکیشن تالاب میقان روی گوگلمپ
بهترین مسیر دسترسی به تالاب میقان
برای دسترسی به این تالاب، از مسیر سهراه خمین به سمت کمربندی شمالی باید حرکت کنید. پس از رسیدن به میدان ترهبار، مسیر را ادامه دهید و حدود یک یا دو کیلومتر بعد یک جاده فرعی در سمت راست خواهید دید.

تصویر از: سایت Wikimedia
وقتی وارد این جاده میشوید، یک تابلوی بزرگ قرمزرنگ خواهید دید که شما را به جهت درست هدایت میکند. با عبور از پل، کارخانه تولید سولفات سدیم را در سمت راست مشاهده خواهید کرد. اگر ادامه دهید، پس از حدود سه تا چهار کیلومتر به انتهای تالاب میقان میرسید.
– فاصله اراک تا تالاب میقان
از شهر اراک تا تالاب میقان حدود ۲۰ کیلومتر یا ۲۵ دقیقه رانندگی فاصله دارد.

تصویر از: سایت Google Maps
– فاصله تهران تا تالاب میقان
از تهران تا تالاب میقان حدود ۲۹۰ کیلومتر فاصله دارد. بسته به مسیری که انتخاب کنید، ممکن است بین ۳ تا ۳:۳۰ ساعت برای رسیدن به آن زمان ببرد.
میقان به چه معناست؟
میقان به زبان ساده به معنای شخصی است که از راحتی باور کردن در مورد چیزی شناخته میشود. تالاب میقان در گذشته به نام “نمکزار فراهان” شناخته میشد. در متون قدیمی، این تالاب با نام “چغاناوور” هم شناخته میشد که این نام به دلیل حرکت پودهها و نمکها به دلیل بادهای گرم فصلهای گرم انتخاب شده بود.

تصویر از: سایت Google Maps
این تالاب همچنین به نام “کویر میقان” هم شناخته میشود که این نام به دلیل تبخیر زیاد آب در آن انتخاب شده است. اما باید توجه داشت که در اینجا کویر به معنای بیابان نیست.
تاریخچه تالاب میقان
تالاب میقان به عنوان یک قسمت از اکوسیستم حوضه آبریز دشت اراک، آبهای سطحی و بارانی منطقه را به خود جذب میکند. تحقیقات نشان داده است که…تخمین میزنند که این تالاب ۲ هزار سال پیش تشکیل شده است. در گذشته، توی تالاب یه جزیره کوچیک با یه قلعه قدیمی وجود داشت که افسانههایی دربارهاش تعریف میشد. مردم قدیم این قلعه رو مثل شخصیتهای نمرود، فرعون و اردشیر میدونستن. یاقوت حموی در توصیف تالاب میقان میگه که «ابن کلبی بر این باور است که بعضی از بزرگان طلسمی برای این تالاب انجام دادند تا همیشه آب نمکیش به راحتی قابل دسترس باشه و اگر این طلسم مختومه شه، آب به تدریج بخشک میشه.» همچنین، در یادداشتی از سال ۱۲۸۸ قمری، ذکر شده که به دلیل خشکسالی، سطح آب تالاب پایین آمد و یک راه آجری به وجود اومد که مردم محلی ازش استفاده میکردند.
تصویر از: سایت Google Maps
در کتاب «نزههالقلوب»، حمدالله مستوفی درباره منطقهای مینویسد که مغولان آن را «چغان ناوور» نامیدهاند و در اطراف آن شکارگاههای خوبی وجود دارد.

تصویر از: سایت Google Maps
قزوینی نیز در کتاب «آثارالبلاد و اخبارالعباد» درباره تالاب مینویسد: «در آنجا، نمکزاری عجیب وجود دارد و دریاچهای با ابعاد چهار فرسنگ در چهار فرسنگ است. در فصل پاییز، آبهای آن منطقه به این دریاچه منتقل میشود و در فصل بهار و تابستان که نیاز مردم به آب بیشتر میشود، آب به منظور کشاورزی محدود میگردد.
اقلیم تالاب میقان
اقلیم منطقه تالاب میقان مدیترانهای، گرم و خشک است. میزان بارندگی سالیانه حدود ۳۵۴ میلیمتر است و تبخیر سالیانه در این منطقه تقریباً ۱۴۴۶ میلیمتر است که چهار برابر بارش است.

تصویر از: سایت Google Maps
این منطقه دارای تغییرات دمای سالانه زیادی است، که گاهاً به ۶۹ درجه سانتیگراد میرسد. دمای بالاترین ثبت شده در تالاب ۴۴ درجه سانتیگراد بوده و کمترین دما منفی ۳۳ درجه سانتیگراد بوده است.

عکس از: سایت Google maps
در طول ۲۷ سال گذشته، انسانها به طور بیش از حد در تالاب میقان دخالت کردهاند که باعث افزایش یک درجهای دما در این تالاب شده است. اما روند تبخیر آب به تدریج هوا را نرمتر میکند، موجب افزایش مه و کاهش ریزگردها میشود. در فصلهای سرد و مهآلود زمستان، این تالاب به دلیل نزدیکی به فرودگاه ممکن است منجر به لغو پروازها شود.

عکس از: سایت Google maps
در فصلهای پاییز و اوایل زمستان، هوای خوبی در تالاب میقان حاکم است که باعث جذب پرندگان مهاجر شده و این منطقه را به زیستگاه آنها تبدیل کرده است.
تنوع گیاهی و جانوری تالاب میقان
تالاب میقان توسط اداره کل محیط زیست استان مرکزی تحت حفاظت قرار دارد و شکار در این منطقه ممنوع است. این تالاب زیستگاه گونههای مختلفی از حیوانات وحشی نظیر روباهها، گرگها، مارها، عقابها، فلامینگوها و درناها است. گیاهان وحشی و زیستگاههای شورپسند، این تالاب را به سرای پرندگان مهاجر تبدیل کرده است و در برخی از فصلهای سال، بیش از ۱۲ هزار پرنده مهاجر از جمله گونههای نادر و حفاظتی در اینجا پذیرایی میشوند.

عکس از: سایت Google maps
تالاب میقان اراک حاوی نود درصد از انواع پرندگان استان مرکزی و شانزده درصد از تمام پرندگان کشور میباشد و به عنوان یک سیستم زندهی آبی حساس، تأثیر بسزایی بر اقلیم منطقه دارد. این خصوصیات باعث میشود که ارزش این تالاب برای اتصال به تالابهای بینالمللی و استقرار بهعنوان یک منطقه حفاظتشده ارزشمندتر شود.

عکس از: سایت Google maps
تالاب میقان شامل ۱۶ خانواده گیاهی از جمله سیاهشور، اسفناج باغی و جگن است. گیاهان حاشیه تالاب میقان از گونههایی مانند آتریپلکس و قرهداغ بهره میبرند. این گیاهان با نفوذ به عمق زمین تپههای کوچکی ایجاد میکنند.

عکس از: سایت Google maps
تالاب میقان دارای ۵۰ گونه گیاهی سازگار با شوری خاک است که ورود پساب تصفیهخانه فاضلاب شهر اراک باعث کاهش شوری خاک و گسترش پوشش گیاهی آویارسلام شده است.
بهترین زمان بازدید از تالاب میقان
در اکثر ماههای سال، هوا در تالاب میقان بسیار خوب است. اما اگر میخواهید پرندگان مهاجر و گونههای نادر را ببینید، بهترین زمان برای سفر به استان مرکزی و بازدید از این تالاب، بهار و پاییز است. بهویژه در پاییز، تالاب میقان پذیرای بیشترین تعداد پرندگان مهاجری است.

عکس از: سایت Google maps
توصیههای سفر به تالاب میقان
- وسایل ضروری مانند دوربین و کرم ضد آفتاب را با خود ببرید.
- صبح زود و غروب بهترین زمانها برای بازدید از تالاب میقان هستند.
- محیط زیست تالاب را حفظ کنید و از نزدیکی به حیوانات خودداری کنید.