
موزه قاجار تبریز؛ یادگاری از دوره قاجار
معرفی کامل موزه قجار تبریز: از خانه امیرنظام گروسی تا موزه قاجار
موزه قاجار تبریز یا خانه امیرنظام گروسی، یک جای خاطره از زمان قاجاریان است که یکی از مکانهای زیبای دیدنی در تبریز و یک آثار ملی ایران محسوب میشود.
این خانه، که شناخته میشود به عنوان خانه امیر نظام گروسی یا موزه قاجار تبریز، به دلیل معماری زیبا، تاریخچهی دلنشین و نمایشگاهی از آثار قدیمی، به شهرت رسیده است. میتوان گفت که این موزه یک مخلوط زیبا از تاریخ، معماری، هنر، فرهنگ و سیاست است.
اگر قصد سفر به تبریز را دارید، حتما این مطلب را از دست ندهید تا با این مکان تاریخی زیبا آشنا شوید.
معرفی موزه قاجار تبریز
موزه قاجار تبریز یکی از ساختمانهای قدیمی دوره قاجار است که با نامهای دیگری مانند “خانه امیر نظام گروسی” یا “عمارت قاجاریه تبریز” هم شناخته میشود. این عمارت در گذشته محل زندگی حسنعلیخان گروسی، مشهور به امیر نظام گروسی، که یکی از افراد مهم و نامآشنای دوره قاجار بود.

عکس از: سایت Instagram
عمارت قاجاریه تبریز در دوران حکومت ناصرالدینشاه قاجار، یعنی چهارمین شاه سلسله قاجاریه، بنا شده است. این عمارت در سال ۱۳۷۰ توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خریداری و با مرمت و بازسازی تبدیل به موزه قاجار تبریز شد.
باز شدن این موزه برای عموم در سال ۱۳۸۵، به دلیل قدمت، زیبایی معماری و نمایشگاه آثار تاریخی در داخل آن، مورد توجه زیادی قرار گرفت.
مکان قرارگیری موزه قاجار تبریز
موزه قاجار در تبریز، در محله ششگلان (منطقهٔ ۱۰ شهرداری)، نزدیک بیمارستان کودکان و پشت مدرسه شیخ عطار واقع شده است.
مکان موزه قاجار تبریز در گوگل مپ
برای اطلاعات بیشتر درباره ساعات بازدید و هزینه ورودی، میتوانید از شماره تماس موزه قاجار تبریز استفاده کنید.
شماره تماس موزه قاجار تبریز: ۰۴۱۳۵۲۳۶۵۶۸

عکس از: سایت Epiciran
راههای دسترسی به موزه قاجار تبریز
برای رفتن به موزه میتوانید از ماشین شخصی، تاکسی، اتوبوس یا مترو استفاده کنید. برای رسیدن به موزه قاجار، باید از خیابان چایکنار و پل قاری حرکت کنید. سپس باید به سمت خیابان ثقه الاسلام بروید. موزه قاجار تبریز در سمت راست خیابان ثقه الاسلام و کنار بیمارستان کودکان واقع شده است.
برای رفتن به خانه امیر نظام گروسی با اتوبوس، باید در ایستگاه سید حمزه پیاده شوید. ایستگاه اتوبوس سید حمزه تبریز نزدیکترین ایستگاه اتوبوس به این جاذبه است. این ایستگاه تا موزه فاصلهای حدود ۶۵۰ متر دارد و حدود ۸ دقیقه زمان میبرد تا به مقصد برسید.

عکس از: سایت Google maps
اگر میخواهید با مترو به بازدید از خانه امیرنظام گروسی بروید، باید سوار خط ۲ شوید و در ایستگاه ششگلان پیاده شوید. از ایستگاه مترو ششگلان تا عمارت قاجار فاصلهای حدود ۸۰۰ متر است که تقریباً ۱۰ دقیقه زمان میبرد.
زمان مناسب برای بازدید از موزه قاجار تبریز
بهترین زمان برای بازدید از موزه قاجار، روزهای هفته و صبحها است زیرا در این اوقات جا خلوتتر است.
از نظر آب و هوا و خلوتبودن، بهترین زمان برای سفر به تبریز و بازدید از موزه قاجار، ماههای مهر و خرداد است. تبریز تابستانهای گرم و خشک و زمستانهای سرد دارد، بنابراین بهتر است در این دورهها به این شهر سفر نکنید.

عکس از: سایت Surfiran
ساعات بازدید موزه قاجار تبریز
این موزه هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر باز است، اما توجه داشته باشید که ممکن است به دلیل برخی موارد از جمله تعمیرات، تعطیل باشد.
تاریخچه موزه قاجار تبریز
موزه قاجار تبریز قبلاً به عنوان خانه امیر نظامالدین گروسی شناخته میشد. این خانه را خود امیر نظامالدین گروسی، شخصیت مهم دوران ناصرالدین شاه قاجار، برای خود ساخته بود. سبک معماری این امارت همانند سایر بناهای قاجاری است و به همین دلیل به خوبی در دوره خود جا افتاده بود.تغییراتی که در بنا اتفاق افتاده بسیار منحصربهفرد است. پس از درگذشت امیر نظامگروسی و نهایتاً تغییر سلطنت از سلسله قاجار به دولت پهلوی، این مکان از خانه شخصی به موزه تبدیل شد و توسط دولت مدیریت مالی و فرهنگی گرفت. تاریخی عمارت قاجاریه در تبریز بعد از خرید توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۷۵ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شد. این عمارت بعد از بازسازی، با حفظ خصوصیات قدیمی و معماری تاریخی، به یک موزه تبدیل شد.
مهم بدانید که عمارت قاجاریه، که اکنون به یک موزه تبدیل شده است، فقط یک قسمت از خانه امیرنظام گروسی است و بخشهای دیگر آن به علت عدم نگهداری در طول زمان از بین رفتهاند. حسنعلیخان گروسی، که با نام اصلی حسنعلیخان گروسی شناخته میشد، پدر امیرنظام گروسی بود و یکی از سیاستمداران برجسته بود. او در زمینههای مختلفی فعالیت داشته و به خصوص در قشر اروپا تأثیرگذار بود. به عنوان سرپرست دانشجویان اعزامی به اروپا و عضو دارالشورای کبریای ایران، کارهای بزرگی انجام داد. او همچنین در سمتهای بسیار مهمی مانند ریاست افواج گارد سلطنتی، حکومت تبریز، و ریاست فوجهای مختلف کشور فعالیت داشت. او تأثیرات بزرگی بر بخشهای مختلف ایران داشته و کارهای فرهنگی و عمرانی مهمی انجام داده که از جمله آنها میتوان به ارتقای زیرساختهای راهآهن و تأمین ماشینآلات ضرب سکه از اروپا اشاره کرد.
- ساخت جادهها و راهها
- ساخت مدرسه به نام مظفری در تبریز
- حمایت از ساخت مدرسه رشدیه
- تهیه و چاپ تمبر در ایران
علاوه بر این، کتبی همچون کلیله و دمنه، گلستان سعدی، دیوان فرخی سیستانی و دیوان منوچهری دامغانی نیز به دستور او چاپ شدهاند.
ساختار معماری موزه قاجار در تبریز
وقتی وارد عمارت قاجار در تبریز میشوید، سبک معماری منحصربهفرد آن توجه شما را به خود جلب میکند. از زینتبخشیهای حیاط تا نمای خارجی عمارت، همه به یادآور سبک معماری خانههای دوره قاجار هستند.
این عمارت به نام خانه امیر نظام گروسی روی زمینی به مساحت ۳۰۰۰ متر مربع بنا شده است. زیربنای این عمارت ۱۵۰۰ متر مربع است و دارای دو بخش داخلی و خارجی است. ایوان اصلی، حیاط بزرگ با حوض آبی بزرگ، زیرزمینی با حوض خانه و پلههای دو طرفه در ورودی اصلی عمارت از جمله ویژگیهای معماری این عمارت محسوب میشوند.

عکس از: سایت Chtn
زینتبخشیهای این عمارت شامل کاشیکاری هفت رنگ، لعابهای متنوع، گچبری، تزیینات چوبی، شیشههای رنگی، آجرهای حکشده، آینهکاری، کاشی منقوش و درباری است.
از جنسهای سنگ، سیمان و آهن برای احداث این عمارت استفاده شده است. موزه قاجار دارای دو طبقه و یک زیرزمین است. در دوره قاجار، عمارتها را مرتفع میساختند تا نشان از عظمت و قدرت دهند. ایوان بزرگ و مرتفع در جلوی عمارت قرار دارد و با ستونهای زینتدار گچبری ساخته شده است.

عکس از: سایت Mapio
جالب است که حوضخانه در دوره قاجار برای استراحت تابستانی ساخته میشد. این حوض، در وسط فضای داخلی ساختمان قرار میگرفت و بادگیرهای خاصی دور آن قرار داشتند که باد را به سمت آب هدایت میکردند.
بههمین دلیل، هوای خنک در اطراف حوضخانه فراهم میشد و مکان مناسبی برای گذراندن روزهای گرم تابستان فراهم میآمد. اهمیت بالایی به حوضخانهها داده میشد و زمان و توجه زیادی برای زینتبخشی و طراحی آنها صرف میشد.
تعدادی از ویژگیهای مهم معماری عمارت قاجار به شرح زیر است:
- استفاده از رنگهای قرمز و ارغوانی در کاشیهای خشتی هفت رنگ
- تالار در جلوی شمالی به عنوان حیات ترین قسمت عمارت
- پنجرههای عمودی مشبک با شیشههای رنگی ارسی
- ایوان بزرگ و مرتفع با چندین ستون در ورودی
- حوض و باغچه در طول حیاط
- پوشش هشتگوش در ورودی با زینت کاربندی
- حیاط مرکزی
تصویر از: سایت Irantravelingcenter
اجزای مختلف موزه قاجار تبریز
علاوه بر اشیاء تاریخی ارزشمند، ساختمان موزه قاجار تبریز نیز بسیار جالب است. این موزه شامل چند تالار است که نامگذاری آنها بر اساس اشیاء موجود در داخل آنها صورت گرفته است.
علاوه بر معماری و اشیاء تاریخی، موزه قاجار شامل مجسمههایی از شخصیتهای مهم دوران قاجار مانند عباس میرزا ولیعهد، امیرکبیر، میرزا عیسی قائم مقام فراهانی، میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی، امیر نظام زنگنه و امیرنظام گروسی است.
تصویر از: سایت Wikimedia
بیایید اجزای مختلف موزه قاجار را بیشتر بررسی کنیم:
حیاط
حیاط موزه قاجار با طراحی زیباش، حتما جذبتون میشه. حوض آب بزرگ و گلهای پیرامونش، اولین چیزیه که توجهتون رو جلب میکنه. بازتاب ساختمان و شیشههای رنگیش یه منظره فوقالعاده برای عکاسی ایجاد کرده.
حوضهای با شکل مستطیلی که مانند جوی عمل میکنند، آب رو از حوض بزرگ به بخشهای دیگر حیاط هدایت میکنند.
تصویر از: سایت Google maps
زیرزمین
در زیرزمین محل استقرار گوشههایِ دیگر موزه و غرفهای کمتر دیدهشده قرار دارد. این قسمت از موزه نشاندهنده جنبههای دیگر تاریخی و فرهنگی منطقه است که مهم است برای دیدن و بررسی.
در موزه قاجار، میتوانید بخشهای زیبایی مانند حوضخانه و تالارها را مشاهده کنید. زیبایی و ظرافت کار گچبری در ستونها و آجرکاری سقف حوضخانه بسیار دیدنی است. در زیر زمین عمارت، علاوه بر حوضخانه، تعدادی تالار نیز وجود دارد که قابل بازدید هستند. این تالارها شامل تالار معماری و شهرسازی، تالار رجال و فرامین، تالار فانوس، تالار اسلحه، تالار سنگ و تالار قفل هستند.
در بخش اندرونی عمارت، که به عنوان اندرونی شناخته میشود، زنان، فرزندان و خدمتکاران زندگی میکردند. این بحش دارای استونهای زیبا با گچبری تزیینی، آینهکاریها، پنجرههای مشبک با شیشههای رنگی و تعداد زیادی اتاق است. اینجا همچنین مطبخ و انبار نیز قرار دارند.
در طبقه اول عمارت، موزه قاجار قرار دارد که شامل تالارهای مختلفی است. در این تالارها، موارد تاریخی مانند دوربینهای دوره ناصرالدین شاه، وسایل خاتمکاری، ابزارهای فلزی، ادوات موسیقی، ظروف آبگینه و چینی، وسایل تاریخی و سکهها به نمایش درآمدهاند. این تالارها شامل تالار موسیقی، تالار فلزات، تالار آبگینه، تالار چینی، تالار سکه، تالار بافته و تالار خاتم میباشند.
تصویر از: سایت Google maps
جذابیت آثار موزه قاجار تبریز
آثار نگهداری شده در موزه قاجار تبریز برای علاقمندان به تاریخ جالب است. در این موزه میتوانید وسایلی مانند وسایل قدیمی امیر نظام گروسی، وسایل آشپزخانه، سکهها، وسایل خاتمکاری، ابزارهای فلزی، ظروف آبگینه و چینی، سازهای موسیقی، وسایل بافته و منسوجات، عکسهای قدیمی، اولین دوربینی که ناصرالدین شاه به ایران آورد، انواع اسلحه، و تندیسهای افراد مشهور را مشاهده کنید.

تصویر از: سایت Google maps
جاذبههای اطراف موزه قاجار تبریز
موزه قاجار در تبریز در محلی خوب قرار دارد. پس از بازدید از موزه، میتوانید به جاذبههای اطراف آن نیز سر بزنید. این محل دارای یک عمارت در یک محله تاریخی است و خانههای اطراف آن نیز میتوانند برای علاقهمندان به تاریخ و معماری جالب باشند.

تصویر از: سایت Wikimedia
موزه استاد بهتونی
موزه استاد بهتونی یکی از جاذبههای اطراف موزه قاجار تبریز است که برای خوردن مزههای خوشمزه شناخته میشود. این موزه جالب و استثنایی، اولین موزه شخصی در ایران است که نتیجه ۴۷ سال فعالیت هنری یک هنرمند ۸۰ ساله به نام استاد بهتونی است. شاید بپرسید که استاد بهتونی کیست؟
استاد بهتونی در سال ۱۳۰۵ در تبریز به دنیا آمد و در سال ۱۳۹۲ درگذشت. او بدون شرکت در هیچ کلاسی، با استفاده از گچ و سیمان، در زمینههای پیکرتراشی و تجسمی به یکی از معروفترین هنرمندان دنیا تبدیل شد.

عکس از: سایت Pressablecdn
این موزه اثار مربوط به میوهها، خشکبارها، حبوبات، تنقلات، شیرینیها، غذاهای آذربایجانی و ایرانی، غذاهای خارجی، ضربالمثلها، داستانها، آدابورسوم و موارد دیگر را به نمایش میگذارد.
- این موزه از ساعت ۹ صبح تا ۲ و نیم ظهر به جز روزهای تعطیل باز است و ورود رایگان دارد.
- برای دیدن کامل موزه استاد بهتونی، حدود دو ساعت زمان نیاز است.
- فاصله موزه استاد بهتونی با موزه قاجار تبریز ۳۵۰ متر است که پیاده حدود ۵ دقیقه و با ماشین ۱ دقیقه زمان میبرد. این موزه نزدیک به مکانهای دیدنی دیگری مانند مقبره شعرا تبریز، پارک شهریار و موزه احد حسینی واقع شده است.
- آدرس دقیق این موزه باغ گلستان، خانه هنر تبریز، نبش خیابان عارف و سید حمزه اوستی است.
مقبره الشعرا
مقبره الشعرا یعنی محل استراحت شاعران، در محله سرخاب تبریز قرار دارد و به نام گورستان سرخاب هم شناخته میشود. برای رفتن به این مکان، باید به تقاطع خیابانهای ثقهالاسلام و عارف و ضلع شرقی بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملاباشی بروید.

عکس از: سایت Wikimedia
در این مکان بیش از ۴۰۰ شاعر مشهور ایرانی به دامان خاک سپرده شدهاند. برخی از این قبرها به بیش از ۸۰۰ سال قبلی باز میگردد. اما باید دقت داشت که این قبرستان در گذشته به شکل فعلی خود نبوده و کاملاً بازسازی شده است. اما هنوز هم جذابیت و جذر با فرهنگ و تاریخ شهر تبریز دارد.
- آدرس دقیق مقبره الشعرا در محله سرخاب تبریز، تقاطع خیابانهای ثقهالاسلام و عارف، ضلع شرقی بقعه سید حمزه و مقبره قائم مقام و ملاباشی است.
- فاصله مقبره الشعرا تا مزار قائم مقام
- آدرس موزه موسیقی تبریز: خیابان تربیت، کوچه کرباسی، خانه تاریخی امیر پرویز
- زمان بازدید از موزه صدا تبریز: هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۷ بعد از ظهر
- فاصله موزه صدای تبریز تا موزه قاجار: ۲.۲ کیلومتر، با خودرو تقریباً ۱۰ دقیقه و پیادهروی نیم ساعت زمان میبرد
- بازار بزرگ تبریز در خیابانهای مختلف واقع شده است. این بازار هر روز به جز جمعه و روزهای تعطیل از ساعت ۱۰ صبح تا ۵ عصر باز است.
- از بازار تبریز تا موزه قاجار ۱.۸ کیلومتر فاصله دارد. این مسافت را پیاده طی کردن حدود ۲۰ دقیقه و با ماشین رفتن حدود ۶ دقیقه زمان میبرد.
- بوتیک هتل عمارت میرزا مهدی فراش باشی (سرخهای) تبریز
- هتل بین المللی تبریز
- هتل سه ستاره سارای تبریز
- هتل دو ستاره آیدا تبریز
- هتل چهار ستاره گسترش تبریز
- هتل سه ستاره کاسپین تبریز
- هتل دو ستاره سهند تبریز
- هتل دو ستاره دنیز تبریز
- هتل دو ستاره سینا تبریز
- هتل آپارتمان نوبر تبریز
- هتل آپارتمان ایرانیان تبریز
- هتل آپارتمان بهبود تبریز
- هتل آپارتمان الیف تبریز
- هتل آپارتمان زیبا تبریز
- هتل آپارتمان استقبال
- موزه قاجار در منطقه تاریخی اعیاننشین تبریز قرار دارد. پیشنهاد میشود علاوه بر بازدید از موزه، نمای زیبای خانههای تاریخی و جاهای دیدنی اطراف آن را هم ببینید.
- بهتر است هنگام بازدید از موزه اقلامی نظیر غذا یا آب را نداشته باشید. چون در داخل عمارت و در اطراف آن خدمات تامین شده است.
قاجار تبریز ۴۵۰ متر فاصله دارد. برای رفتن پیاده حدودا ۶ دقیقه و با ماشین ۲ دقیقه طول میکشد. برای بازدید از مقبره الشعرا حدودا ۱ ساعت زمان نیاز است.
خانه و موزه سفال یکی از جاذبههای نزدیک به موزه قاجار تبریز است. قدمت این خانه به دوره قاجار برمیگردد و قبلا به خانواده صرافلار تعلق داشته است. سازمان میراث فرهنگی این خانه تاریخی را در سال ۱۳۷۴ خریداری کرده و به یک موزه سفال تبدیل کرده است. بازدید از این موزه رایگان است و روزهای جمعه تعطیل است.
خانه پروین اعتصامی که خانه شخصی پروین اعتصامی، شاعر معاصر معروف است، یک جاذبه دیگر نزدیک به موزه قاجار تبریز است. این خانه با مساحتی بیش از ۱۳۰۰ مترمربع و در دو طبقه در دوره پهلوی ساخته شده است. حیاط خانه حدود ۹۲۰ متر مربع است و یک زیرزمین دارد که در آن میتوانید آثار تاریخی را ببینید. اتاقهای زیبا، تنور پخت نان قدیمی و نمایشگاههای مختلف از دیگر ویژگیهای این خانه است. دیدنیهای نزدیک: موزه موسیقی.
موزه صدا تبریز (خانه امیر پرویز)
موزه صدای تبریز یا موزه موسیقی، در خانه امیر پرویز واقع شده و یکی از جاذبههای دیدنی نزدیک به موزه قاجار است. این ساختمان تاریخی از دوره پهلوی به آغاز میشود و تنها موزه موسیقی ایران و یکی از موزههای ویژه تبریز است. در این مکان میتوانید ابزارهای موسیقی ایرانی از دورههای مختلف تاریخی را مشاهده کنید.
موزه صدا در واقع یک معرفی به تاریخ موسیقی ایران و ارزش ابزارهای سنتی ایرانی است.

عکس از: سایت Tripadvisor
موزه صدای تبریز در سال ۱۳۹۷ افتتاح شد و اولین موزه خصوصی استان آذربایجان شرقی است. این خانه از خانواده کلکتهچی بوده و در تبریز به نام خانه «امیر پرویز» شناخته میشود. موزه صدا تبریز در سال ۸۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
بازار بزرگ تبریز
اگر به آشنایی با فرهنگ و رسوم شهری که سفر کردهاید علاقه دارید، حتماً از بازار اصلی و بازارهای محلی آن بازدید کنید. بازار بزرگ تبریز یکی از جاذبههای اصلی این شهر است که همه گردشگران به دیدن آن میروند.

عکس از: سایت Google Maps
برای خرید هدایای تبریز، بازار تبریز بهترین مقصد است. این بازار بزرگترین بازار تاریخی سرپوشیده در ایران و حتی جهان است. این مکان تاریخی در سال ۵۴ به عنوان مجموعه بازار تبریز در فهرست آثار ملی ایران و در سال ۸۹ به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
بازار بزرگ تبریز یکی از جاذبههای نزدیک به موزه قاجار است. اما باید بدانید که برای دیدن تمام نقاط این بازار و خرید، نیاز به زمان زیادی دارید؛ زیرا مساحت آن حدود ۱ کیلومتر مربع است.

عکس از: سایت Wikimedia
اقامت در نزدیکی موزه قاجار تبریز
برای اقامت در نزدیکی موزه قاجار تبریز میتوانید انواع هتلها را انتخاب کنید. هتلهای مختلف با قیمتها و امکانات متفاوت وجود دارند، بستگی به بودجه و نیاز شما دارد.

عکس از: سایت X
بهترین هتل های نزدیک موزه قاجار تبریز به ترتیب زیر هستند:
هتل آپارتمانهای نزدیک به موزه قاجار تبریز به ترتیب زیر هستند:

توصیههایی برای بازدید از موزه قاجار تبریز
موزه قاجار تبریز در محله ششگلان واقع شده و میتوانید آنجا انواع سکه، وسایل خاتمکاری، ابزارهای فلزی، ظروف آبگینه، ادوات موسیقی، ظروف چینی، وسایل بافته و منسوجات، عکسهای قدیمی، اولین دوربینی که ناصرالدین شاه به ایران آورد، انواع اسلحه، تندیسهای مشهور و اقلام دیگر را مشاهده کنید. موزه روزهایی را برای بازدید از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر باز میکند. اگر میخواهید از خرید صنایع دستی، سرویس بهداشتی، نمازخانه، راهنما و بوفه استفاده کنید. در فصل بهار و اوایل پاییز بهترین زمان برای بازدید از موزه است، اما در تعطیلات نوروز ممکن است محله شلوغ شود. اگر از شلوغی خوشتان نمیآید، بهتر است در روزهای تعطیل به موزه نروید. حدود ۲ تا ۳ ساعت برای دیدن همه اتاقهای موزه قاجار کافی است. به یاد داشته باشید که عکسبرداری با فلاش از اشیاء موزه مجاز نیست. اگر تمایل به بازدید از خانه امیرنظام گروسی دارید، میتوانید هر روز آنجا را ببینید، اما بهتر است قبل از رفتن تماس بگیرید تا اطمینان حاصل شود که باز است. منبع: لینک منبع