
کاخ خورشید کلات؛ میراثی از نادرشاه افشار
آشنایی با عمارت خورشید کلات نادری
نادرشاه افشار یک پادشاه معروف ایرانی بود که به دلیل غنای الماس گره خورده در تاریخ به یاد مانده است. او بعد از پیروزی در جنگ هند، تصمیم گرفت کاخی بزرگ به نام کاخ خورشید بسازد.
این عمارت زیبا و مرموز در شهر کلات واقع شده و از آثار مهم دوره افشاریه به شمار میرود. اگر به دنبال سفری پر ماجرا به دنیای گذشته هستید، حتما باید این کاخ زیبا را در لیست مکانهای دیدنی خود قرار دهید.
در ادامه، ما با شما درباره تاریخ، معماری و جذابیتهای کاخ خورشید بیشتر صحبت خواهیم کرد.
معرفی شهر کلات و کاخ خورشید
شهر کلات یکی از شهرهای باستانی استان خراسان رضوی است. این شهر در منطقهای استراتژیک و برفته از کوههای هزار مسجد قرار دارد که همیشه جلب توجه پادشاهان بوده است.

عکس از: سایت Wikipedia
نادرشاه افشار به اهمیت شهر کلات پیبرد و به همین دلیل تصمیم به ساخت کاخ خورشید گرفت. این کاخ زیبا و تاریخی توسط او در دوران حکومتش بنا شد.

عکس از: سایت Google maps
این کاخ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و به جاذبه گردشگری تبدیل شده است. با وجود حوادثی که این مکان را تجربه کرده، هنوز هم یکی از مقصدهای دیدنی برای گردشگران است.
موقعیت کاخ خورشید
کاخ خورشید در قلب شهر کلات و با آدرس زیر قرار دارد:
- استان خراسان رضوی، کلات، خیابان امام خمینی، بعد از کلانتری مرکزی، روبهروی کوچه امام خمینی ۳۸
لوکیشن کاخ خورشید روی گوگل مپ

عکس از: سایت Google maps
راهنمای مسیر رسیدن به کاخ خورشید
برای رفتن به کاخ خورشید از مبدا مشهد با ماشین شخصی، ابتدا باید خودتان را به اتوبان چراغچی برسانید و از آنجا به سمت کلات نادری حرکت کنید. سپس در ورودی شهر، از طریق بلوار امام رضا (ع) خودتان را به خیابان امام خمینی برسانید. کاخ نادری در حاشیه این خیابان قرار گرفته است.

عکس از: سایت Google maps
مسافت کاخ خورشید تا مشهد
کاخ خورشید کلات در فاصله ۱۵۰ کیلومتری شهر مشهد قرار دارد. رفتن این مسیر حدودا ۲ ساعت و ۳۰ دقیقه زمان میبرد.
مسافت کاخ خورشید تا تهران
مسافت کاخ خورشید مشهد تا تهران حدود ۱۰۵۴ کیلومتر است. رفتن این مسیر حدودا ۱۲ ساعت و ۴۵ دقیقه زمان میبرد.

عکس از: سایت Google maps
مسافت کاخ خورشید تا گرگان
مسافت کاخ خورشید کلات نادری تا گرگان حدود ۷۰۲ کیلومتر است. رفتن این مسیر حدودا ۹ ساعت و ۳۰ دقیقه زمان میبرد.
زمان مناسب برای بازدید از کاخ خورشید
بهترین زمان برای بازدید از کاخ خورشید کلات نادری، بهار و اوایل پاییز است. در این فصول هوا خوشایند است و برای گشت زدن در محوطه کاخ و لذت بردن از طبیعت اطراف بسیار مناسب است. در نظر داشته باشید که…
کاخ خورشید در ایام نوروز و تعطیلات تابستانی پر از جمعیته و ممکنه شلوغ باشه و شما بخواید با زحمت از آدمهای زیاد روبرو بشید.

عکس از: سایت Google maps
میتونید هر روز از ساعت ۷:۳۰ صبح تا ۸ شب به کاخ کلات سر بزنید. توی روزهای تعطیلات رسمی این مکان بسته است:
- تاسوعا و عاشورای حسینی
- شهادت امام علی (ع) (۲۱ رمضان)
- رحلت پیامبر (ص) (۲۸ صفر)
- شهادت امام جعفر صادق(ع) (۲۵ شوال)
- رحلت امام خمینی (۱۴ خرداد)

عکس از: سایت Google maps
تاریخچه کاخ خورشید
داستان های مختلفی در مورد ساخت این بنا تاریخی گفته میشه. بعد از فتح هند توسط نادرشاه افشار، او گنجینه ای از جواهرات و ثروت های جنگی رو به ایران آورد. برای حفظ این گنجینه ها، نیاز به یک بنا قوی و غیرقابل نفوذ بود. به همین دلیل، ساخت کاخ خورشید توی سال ۱۱۵۱ هجری قمری در کلات نادری شروع شد.

عکس از: سایت Google maps
ساخت این بنا تا سال ۱۱۶۰ هجری قمری ادامه داشت. اما با مرگ ناگهانی نادرشاه، ساخت کاخ خورشید ناتمام موند و به همین دلیل، این
بنای کاخ خورشید همیشه منحصر به فرد و معماگونه بوده است. درباره استفاده اصلی این بنا، داستانهای مختلفی وجود دارد. برخی معتقدند که این بنا برای نگهداری جسد نادرشاه ساخته شده بود، اما برخی دیگر باور دارند که اینجا ممکن است گنجینههای نفیس یا حتی زندان ویژهای وجود داشته باشد. ویژگیهایی مانند سرداب، نقوش قرآنی، و طراحیهای خاص، این ادعاها را تأیید یا رد میکند.
در دوران قاجار، کاخ خورشید مورد توجه قرار گرفت و تغییراتی در آن ایجاد شد تا برای استفاده دولتی مناسب باشد.
در مورد نامگذاری کاخ خورشید، دو داستان مختلف وجود دارد. برخی معتقدند که “خورشید” نام یکی از همسران نادرشاه افشار بوده و به همین دلیل این کاخ به نام او نامگذاری شده است. اما برخی دیگر تصور میکنند که نام این بنا از طرحهای معماری آن الهام گرفته شده است؛ به عبارت دیگر، وقتی از بالا به بالای کاخ نگاه کنید، یک تصویر خورشید مشاهده میکنید.
معماری کاخ خورشید به نظر ممکن است در ابتدا شبیه به یک برج استوانهای و باغی در وسط ظاهر شود، اما هنگام نزدیک شدن، زیباییها و پیچیدگیهای بنا اوج خود را نشان میدهد.
عکس از: سایت Google maps
بنای کاخ خورشید قدیمی بوده و در ابتدا یک برج یا مقبره بوده که توسط نادرشاه به عمارتی تبدیل شده است.

عکس از: سایت Google maps
این ساختمان از آجر و سنگهای آهکی ساخته شده و معماری آن ترکیبی از معماری هندی و ایرانی میباشد. میتوان این ترکیب را از نقوش و طرحهای بیرونی و داخلی بنا مشاهده کرد. سنگهای استفاده شده در بنا نقوشی از میوههای گرمسیری و پرندگان همچون طوطی دارند که نشان میدهد سنگتراشان ماهری از هند برای ساخت این بنا به ایران آمدهاند.

عکس از: سایت Google maps
کاخ خورشید روی یک سکوی ۱٫۵ متری قرار دارد که با ۵ پله به محوطه آن متصل میشود. این ساختمان سه طبقه و به ارتفاع ۲۵ متر ساخته شده است، اما طبقه سوم فعلی آن تخریب شده و ارتفاع آن به ۲۰ متر کاهش یافته است.

عکس از: سایت Google maps
میدانید که کاخ خورشید کلات در ایران، به دستور نادرشاه ساخته شده است. اما پس از درگذشت وی، ساختمان ادامه نیافت و در طول زمان برخی از بخشهای آن تخریب شدند. اما در دهه ۵۰ میلادی، کاخ بازسازی و مرمت شد و به شکل فعلی خود درآمد. احتمالاً بعد از آن هم باغ و ساختمانهای آن بازسازی شدهاند.

عکس از: سایت Google maps
شاید شما را شگفتزده کند که بیایید بدانیم که معماری موزه خراسان، از معماری کاخ خورشید کلات الهام گرفته است. در ادامه درباره بخشهای مختلف کاخ خورشید کلات صحبت خواهیم کرد.
بخشهای مختلف کاخ خورشید
کاخ کلات سه طبقه دارد و شامل ۱۲ اتاق است. وقتی وارد کاخ میشوید، با فضای هشتضلعی زیبا مواجه میشوید که با نقاشیها، طلاکاریها و نقوش هندسی زینتدار شده است. اتاقها نیز با تزیینات زیبا از نقاشی و گچبری تزئین شدهاند که در بین آنها میتوان شاهزادگان نادری را دید.

عکس از: سایت Google maps
با خرید بلیت ورودی، میتوانید اتاقها، تالار و موزه کاخ خورشید را ببینید و از بخشهای مختلف آن لذت ببرید.
– باغ و محوطه کاخ خورشید
در محوطه کاخ خورشید، باغی دلانگیز با درختان چنار کهنسال و آبنمایی شیرین وجود دارد. آبنما در وسط باغ و ساختمان کاخ قرار دارد که مکانی زیبا برای عکاسی است.

عکس از: سایت Google maps
دور از اینجا، در اطراف این ساختمان، فوارههای آبی وجود دارد که نشانهای از سیستم آبیاری قدیمی باغ است و زیبایی به آن افزوده است. بعد از گشتوگذار در اتاقهای مختلف کاخ، میتوانید روی نیمکتها و سکوها نشسته و از هوای خنک باغ لذت ببرید.

عکس از: سایت Google maps
– بیروننمای کاخ خورشید
نمای بیرونی کاخ، با طرحهای گل، بوته و پرنده زینت داده شده که به معماری هندی مشهور است. این نشان میدهد که احتمالاً سازندگان این کاخ از هنرمندان هندی کمک گرفتهاند. این زینتها و ازمایشهای سنگتراشی، زیبایی خاصی به این ساختمان تاریخی بخشیدهاند. اگرچه در برخی از قسمتها، نشانههای عبور زمان و فرسایش وجود دارد، اما جذابیت این مکان را کم نمیکند.

عکس از: سایت Google maps
– داخل کاخ خورشید
داخل کاخ زیبا با زیباییهای گچکاری، نقاشی دیواری و طلاکاری طراحی شده است که تلفیقی از معماری ایرانی و هندی است. این فضا سه طبقه دارد که هر کدام کاربرد مخصوص خود را دارند و با جزئیات زیبا تزیین شدهاند.
– طبقه دوم
در بالای تالار اصلی، ۲ طبقه در میان برج استوانهای مانند ساخته شده که گویی محل اقامت نادرشاه و خانوادهاش بوده است. در بخش تزیینات به سبک سنتی ایرانی اجرا شده که بسیار زیباست.
– برج کاخ خورشید
در بالای تالار اصلی، یک برج استوانهای شکل قرار دارد که بهعنوان نماد اصلی کاخ خورشید کلات شناخته میشود. این گنبد استوانهای با ۶۶ نیمستون ساخته شده که مثل آن را نمیتوان در هیچ بنای تاریخی دیگری ببینید. با توجه به داستان نگهداری گنجینههای سلطنتی، برخی معتقدند که از این برج برای نگهبانی و دیدبانی استفاده میشده است.

عکس از: سایت Google maps
مسیر دسترسی به بالای برج کمی سخت است، اما اگر دوست داشته باشید میتوانید از طریق پلکانی کوچک به بالای برج بروید.
– اتاقها
همانطور که اشاره کردیم، کاخ ۱۲ اتاق دارد. این اتاقها با نقاشی و گچبریهای زیبا تزیین شده است.

عکس از: سایت Google maps
– موزه کاخ خورشید
موزه کاخ خورشید که به موزه مردمشناسی کلات هم معروف است، در بخش زیرزمین کاخ قرار دارد. در این بخش شاهد مجسمههایی هستید که شما را با زندگی مردمان عشایر خراسان آشنا میکند.

عکس: Google maps
در اینجا میتوانید مجسمهها و اشیاءی مانند ابزارهای کشاورزی، لباسهای قدیمی و محصولات دستساز را ببینید.

عکس: Google maps
یک نکته مهم: برای دیدن موزه، نیازی به خرید بلیط جدید نیست. با بلیط کاخ خورشید، میتوانید همزمان موزه را هم ببینید.

عکس: Google maps
علاوه بر موزه، در اینجا غرفهای وجود دارد که محصولات سنتی از جمله لباسهای قدیمی و کتب تاریخی از دوران افشاریه را میتوانید بخرید.

عکس: Google maps
امکانات رفاهی
در کاخ خورشید کلات، چندین امکانات رفاهی مانند فضای سبز، صندلی و نیمکت، سرویس بهداشتی، پارکینگ، فروشگاه صنایعدستی و سوغاتی و راهنمای تور برای بازدید از کاخ در دسترس است.