کاخ صاحبقرانیه تهران؛ یادگاری از ناصرالدین شاه قاجار
قاجاریان در طول تاریخ بسیاری از ساختمان‌های زیبا روایتگر تاریخ ایران بوده‌اند، یکی از زیباترین و زیباترین آثار آن‌ها، کاخ صاحبقرانیه در نیاوران، به عنوان یادگار ناصرالدین شاه قاجار ظاهر شده است. این کاخ در قلب باغ‌های زیبای نیاوران واقع شده و از بخش‌های مهم از میراث فرهنگی و تاریخی نیاوران محسوب می‌شود.
تاکنون کاخ صاحبقرانیه شاهد حضور افراد مشهور و رخدادهای مهم بوده و امروزه نیز یکی از مقاصد دیدنی مهم تهران محسوب می‌شود. معماری و طراحی داخلی این کاخ نیز شایان توجه است و دارای جزییات زیبایی است.
باید بهترین که نگاه ساده و بی‌پیچیده‌ای به این کاخ داشته باشید، زیرا داخلی آن ترکیبی از هنر و معماری ایرانی و اروپایی است. اگر علاقه‌مندید که بیشتر در مورد موزه کاخ صاحبقرانیه بدانید، با ما در مجله گردشگری آخشیگان همراه شوید تا به کاوش در تاریخ معاصر ایران بپردازیم.
توضیح درباره کاخ صاحبقرانیه
کاخ صاحبقرانیه نیاوران تقریباً ۲۰۰ سال پیش با دستور شاه صاحبقران، ناصرالدین شاه قاجار، ساخته شد. این کاخ در طی زمان مختلفی از مالکان مختلف برخوردار بوده و به مدتی متعلق به خاندان پهلوی شده است.
عکس از: سایت Google maps
کاخ موزه صاحبقرانیه یک بنا دو طبقه با ظاهر ساده و سفید است که شاید در نگاه اول شما را جذب نکند. اما همه چیز آغاز می‌شود زمانی که وارد داخل کاخ میشوید. جزییات زیبا از جمله گچ‌کاری‌های زیبا، آینه‌کاری‌های خیره‌کننده، مبلمان فرانسوی، لوازم آشپزخانه آلمانی، نقاشی‌های مشهور و فرش‌های دستباف ایرانی، تماماً کاخ را به یک محل شاهانه تبدیل کرده‌اند.
عکس از: سایت Google maps
کاخ صاحبقرانیه تهران به مرور زمان برای مقاصد مختلفی استفاده شده است، به‌عنوان یک کاخ تابستانی برای ناصرالدین شاه قاجار، محل کار سفارت روسیه، و حتی متعلقات به وزارت امور خارجه بوده است.
رضا شاه، برنامه انجام مراسم عروسی محمدرضا شاه و فوزیه را در کاخ صاحبقرانیه برگزید. این کاخ در تهران واقع شده و به عنوان محل کار و جلسات مهم محمدرضا شاه پهلوی هم شناخته می‌شود.
بعد از انقلاب اسلامی، این کاخ تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی قرار گرفته است. این کاخ بر روی منطقه‌ای با جریان آب زیرزمینی و فعال واقع شده و در حال حاضر در حال تعمیر و بازسازی است، بنابراین تا زمانی که کارهای تعمیراتی انجام نشود، قابلیت بازدید از آن وجود ندارد.
کاخ صاحبقرانیه در محله نیاوران در تهران واقع شده و در مجموعه فرهنگی نیاوران قرار دارد. این کاخ در یک باغ زیبا واقع شده و از زیبایی طبیعت اطراف بهره می‌برد.
برای دسترسی به کاخ صاحبقرانیه، شما می‌توانید از مسیر‌های مختلف استفاده کنید. می‌توانید با ماشین شخصی خود به این کاخ بروید و برای این کار باید به خیابان باهنر بروید، از میدان باهنر وارد خیابان دارآباد شوید و به مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران برسید.
اگر شما از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنید، متروی تجریش نزدیک‌ترین ایستگاه به کاخ صاحبقرانیه تهران است. برای رسیدن به کاخ، می‌توانید از تاکسی‌هایی که جلوی ایستگاه مترو قرار دارند، استفاده کنید.
یک گزینه دیگر برای بازدید از کاخ صاحبقرانیه، اتوبوس می‌باشد. می‌توانید از اتوبوس‌های خطوط مختلف مانند خطوط میدان تجریش – دارآباد، بلوار صبا – ازگل و میدان رسالت – میدان قدس استفاده کنید و در میدان نیاوران (میدان باهنر) پیاده شوید. توجه داشته باشید که فقط اتوبوس‌هایی که از میدان رسالت به سمت میدان قدس می‌روند، در این میدان توقف می‌کنند و در مسیر برگشت، در میدان باهنر توقف نمی‌کنند.
- مسافت پیاده‌روی از کاخ صاحبقرانیه تا کاخ نیاوران ۵۵۰ متر (۷ دقیقه) است.
- فاصله از کاخ صاحبقرانیه تا میدان تجریش تقریباً ۷ کیلومتر (۲۲ دقیقه) است.
بهترین زمان برای بازدید از کاخ صاحبقرانیه
بهترین زمان برای بازدید از کاخ صاحبقرانیه در نیاوران، فصل بهار و پاییز است. در فصل بهار، زمانی که طبیعت دوباره زیبا می‌شود، اطراف کاخ به شکوه خود می‌رسد. این فصل همراه با هوای خنک و ارام تهران لحظات لذت‌بخشی را برای شما ایجاد خواهد کرد.
عکس از: سایت Google maps
در فصل پاییز، رنگ‌های زمین اطراف کاخ صاحبقرانیه از سبز به زرد و نارنجی تغییر می‌کنند و هوا احساس نابی را به ما القا می‌کند. هوا هنوز خیلی سرد نشده و اگر باران ببارد، همه چیز بهتر خواهد شد.
عکس از: سایت Google maps
به دلیل گرما و شلوغی‌های عید نوروز، توصیه نمی‌شود کاخ صاحبقرانیه را در تابستان و زمستان و همچنین تعطیلات رسمی بازدید کنید.
لطفاً توجه داشته باشید که به دلیل مرمت و بازسازی، ممکن است امکان بازدید از کاخ صاحبقرانیه محدود باشد.
تاریخچه کاخ صاحبقرانیه
پیش از ساخت کاخ صاحبقرانیه، فتحعلی شاه قاجار درخواست ساخت یک باغ اطراف تهران را داد. معماران و مهندسان باغی زیبا را در نیاوران ساختند که محل تفرج فتحعلی شاه بود و امروز به عنوان مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران شناخته می‌شود.
عکس از: سایت Google maps
بعد از فتحعلی شاه، محمد شاه قاجار هم کاخی در این باغ ساخت. ناصرالدین شاه قاجار هم در سال ۱۲۲۹ شمسی دستور ساخت کاخ صاحبقرانیه را صادر کرد. این کاخ به مدتی به عنوان کاخ پادشاهی مورد استفاده قرار گرفت تا به سرانجام مظفرالدین شاه برسد. از رویدادهای مهم این دوره می‌توان به امضای فرمان مشروطیت اشاره کرد.
تصویر از: سایت گوگل مپس
بعد از از بین رفتن حکومت قاجار، کاخ صاحبقرانیه به دست رضا شاه پهلوی، شاه ایران بعدی، رسید. او از این کاخ به عنوان محل کار خود استفاده می‌کرد. همچنین، او قصد داشت مراسم عروسی پسرش، محمدرضا پهلوی و فوزیه را در این کاخ در نیاوران برگزار کند؛ اما به دلیل شرایط آب و هوایی، مکان دیگری برای این مراسم انتخاب کرد.
تصویر از: سایت گوگل مپس
بعد از رضا شاه، کاخ صاحبقرانیه به دسترسی پسرش، محمدرضا شاه، رسید و او نیز تغییرات زیادی در ساختمان ایجاد کرد. این تغییرات اغلب مربوط به داخلی کاخ، دکوراسیون و تزیینات آن بود. محمدرضا شاه از طبقه اول برای میهمانی‌ها استفاده می‌کرد و از طبقه دوم برای کارهای اداری خود.
تصویر از: سایت گوگل مپس
اتاق‌های مهمی مانند اتاق مذاکرات جنگی، اتاق انتظار سفیران، اتاق منشی، بخش دندانپزشکی و اتاق استراحت شاه در کاخ صاحبقرانیه تهران قرار داشت.
تصویر از: سایت گوگل مپس
بعد از انقلاب اسلامی، کاخ صاحبقرانیه در نیاوران به مالکیت سازمان میراث فرهنگی درآمد. بعد از انقلاب، این کاخ به عنوان مکان فیلم‌برداری برای سریال‌ها مورد استفاده قرار گرفت. سریال‌های مانند “قهوه تلخ”، “کوچک جنگلی” و فیلم‌هایی مانند “شازده احتجاب” و “سلطان صاحبقران” در این کاخ ضبط شده‌اند.
علت نامگذاری کاخ صاحبقرانیه
ناصرالدین شاه قاجار، بنیان‌گذار کاخ، آن را به نام “صاحبقران” نامید. او در سی و یکمین سالگرد پادشاهی‌اش خود را “صاحبقران” نامید و این لقب را به کاخش داد.
عکس از: سایت Google maps
معماری کاخ صاحبقرانیه
کاخ صاحبقرانیه در نیاوران در سال ۱۲۲۷ هجری شمسی تحت نظارت حاج علیخان حاجب‌الدوله احداث شد. این کاخ به علت موقعیت جغرافیایی و آب و هوای خنک و تمیز، به یک محل تابستانی مورد علاقه ناصرالدین شاه تبدیل شد.
عکس از: سایت Google maps
کاخ صاحبقرانیه، با وجود داشتن تزیینات پیچیده درونی، ظاهر بسیار ساده‌ای دارد. نمای خارجی کاخ ساده و درشت است، با پنجره‌های کوچک و بزرگ به شکل آجری. این کاخ دارای سقف‌های شیب‌دار بلندی است که بنا را بزرگ‌تر به نظر می‌آورند.
عکس از: سایت Google maps
در گذشته، کاخ موزه صاحبقرانیه دارای ساختمان‌های دیگری بود که توسط پادشاهان بعدی، تخریب شده‌اند.
کاخ صاحبقرانیه، که یکی از مهمترین ساختمان‌های تاریخی تهران است، اکنون تنها عمارت اصلی آن باقی مانده است. این عمارت دو طبقه دارد که حوضخانه در طبقه پایین و تالار جهان‌نما در طبقه بالا از جمله بخش‌های مهم آن هستند.
عکس از: سایت Google maps
حوضخانه شکل صلیبی دارد و در وسطش یک حوض هشت گوشه زیبا قرار دارد که توسط چهار ستون احاطه شده است. این حوضخانه در دوره پهلوی به مکانی برای تشریفات و مراسم غیررسمی تبدیل شد.
بخش‌های مختلف کاخ صاحبقرانیه
حالا وقت آن رسیده تا به طور کوتاه بخش‌های مختلف کاخ صاحبقرانیه نیاوران را بررسی کنیم و با تاریخچه آن آشنا شویم.
عکس از: سایت Google maps
– تالار آینه یا تالار جهان‌نما
تالار آینه یا تالار جهان‌نما یکی از بخش‌های زیبا و مهم کاخ صاحبقرانیه است. در این تالار، همه چیز از دیوارها تا سقف‌ها با آینه‌کاری تزیین شده است و این بازتاب چشم نوازی به محیط می‌دهد.
عکس از: سایت Google maps
تالار دو پنجره دارد که از یک سو به کوه البرز و از سوی دیگر به شهر تهران باز می‌شود. همچنین در بخش شمالی می‌توانید میز کار محمدرضا پهلوی را مشاهده کنید. این تالار از دیگر تزیینات خیره‌کننده تالار جهان‌نماست.
باید اشاره کنیم که برخی از اسلحه‌های باقی مانده از دوران زندیه و قاجاریه هنوز در کاخ صاحبقرانیه نگهداری می‌شوند.
بیشتر لوازمی که در تالار آیینه وجود دارد، از کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه وارد شده است، اما هنر دست ایرانیان نیز در فرش‌های دستباف که در کف تالار قرار دارد، به خوبی دیده می‌شود.
یکی از بخش‌های مهم کاخ موزه صاحبقرانیه، اتاق مذاکرات نظامی است. این اتاق به گونه‌ای طراحی شده که برای صحبت‌ها و تصمیمات مهم مناسب باشد. این اتاق دارای شیشه‌های ضدگلوله و صدای خوبی است و از سال ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۷ محل تصمیم‌گیری‌های سیاسی شاه محمدرضا پهلوی بوده است.
در این اتاق، ماکت تانک از هند، یک کره چوبی از ایتالیا و اسلحه‌های اهدایی از آمریکا از جمله آثار مهمترین موجودیت‌هایی هستند که می‌توان در آن دید.
اتاق‌های دیگر کاخ شامل اتاق‌های استراحت، اتاق مذاکرات خصوصی، اتاق انتظار سفرا و حتی اتاق دندانپزشکی هستند. این اتاق دندانپزشکی به درخواست شاه ساخته شده تا او نیازی به خارج شدن برای درمان دندان نداشته باشد.
در این اتاق‌ها، می‌توان مجموعه‌های مختلفی از بافت‌های قدیمی، مثل جعبه‌ها و قلمدان‌ها، آثار لوازم نقاشی و سوخت از هنرمندان ایرانی مشهور را مشاهده کرد.
یکی از زیباترین بخش‌های کاخ صاحبقرانیه، حوضخانه‌ای است که در طبقه اول قرار دارد. معماری زیبا و لوازم دلنشین این بخش باعث جذب توجه بازدیدکنندگان شده و آن را به یکی از محبوب‌ترین قسمت‌های کاخ تبدیل کرده است.هنرمندان و صنایع دستی زیبا به حوضخانه جلالی اضافه شده‌اند.
تصویر از: سایت Google maps
طراحی حوضخانه شامل یک حوضه در وسط اتاق است که اطراف آن مبلمان قرار گرفته است. در این حوضخانه می‌توانید اثرهای مهمی را مشاهده کنید، از جمله جام‌های کریستال و تابلوهای نقاشی زیبا از جمله تابلوی حوضخانه نقاش بزرگ، کمال‌الملک.
تصویر از: سایت Google maps
– گالری عکس
در این بخش از کاخ صاحبقرانیه می‌توانید عکس‌هایی از کاخ در دوران فرمان مشروطیت که در این کاخ امضا شده، اسناد تاریخی، تصاویر از شخصیت‌های مشهور مشروطیت و سیاستمداران خارجی و همچنین آثار هدیه داده شده به دوران قاجاریه را ببینید.
– تزیینات و اشیاء
تزیینات و اشیاء کاخ صاحبقرانیه در نیاوران در واقع شاهکاری از هنر محلی و اروپایی است. در اطراف آن می‌توانید تزیینات فوق‌العاده و لوازم گرانبهای ایرانی و اروپایی مشاهده کنید.
تصویر از: سایت Google maps
به عنوان مثال، در منطقه بار و چایخانه می‌توانید انواع لوازم پذیرایی و ظروف شیشه‌ای و کریستال باارزش ساخت کشورهای مختلف را ببینید. سقف‌های چوبی این بخش از قرن ۱۲ هجری قمری و از شهر شیراز آورده شده است.
عکس از: سایت Google maps
فرش‌های مجموعه، که هنر دست فرشبافان ایرانی را به تصویر می‌کشند، از جمله گران‌ترین فرش‌هایی هستند که از کاخ گلستان به کاخ صاحبقرانیه منتقل شده‌اند. همچنین تمام مبلمان موجود در کاخ موزه صاحبقرانیه از فرانسه تهیه شده است.
عکس از: سایت Google maps
لوسترها از کشور چکسلواکی و فرانسه و ظروف از برند آلمانی رزنتال استفاده شده است. در سرسرای ضلع شرقی طبقه دوم، یک مجسمه از سنگ مرمر ونوس نیز قرار دارد.
امکانات رفاهی کاخ صاحبقرانیه
کاخ صاحبقرانیه در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران واقع شده است که امکانات مختلفی را برای بازدیدکنندگان فراهم کرده است، از جمله سرویس بهداشتی، کافه و رستوران، نمازخانه، زمین تنیس، سالن کنفرانس و گالری هنری.
عکس از: سایت Google maps
جاهای دیدنی نزدیک به کاخ صاحبقرانیه
– کوشک احمدشاهی
کوشک باشکوه احمدشاهی نیز در مجاورت کاخ صاحبقرانیه و در مجموعه تاریخی نیاوران واقع شده است. این بنا زیبا و دیدنی تاریخی، قدمت خود را به دوران قاجار برمی‌گرداند.
فاصله بین کاخ صاحبقرانیه تا کوشک احمدشاهی ۵۵۰ متر است که معادل ۷ دقیقه پیاده‌روی می‌شود.
– کاخ نیاوران
کاخ نیاوران را می‌توان یکی از مهمترین و باشکوه‌ترین ساختمان‌های تاریخی شهر تهران دانست. این کاخ بنای اصلی مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران بود که قبلا محل اقامت محمدرضا پهلوی و خانواده او بوده است.
تصویر از: سایت Google Maps
طراحی کاخ نیاوران ساده، مدرن و شگفت انگیز است. نمای خارجی این ساختمان با آجرهای نخودی و زیبایی‌های کوچک آراسته شده و ستون‌های بلند و سفید، تصور یک کاخ باشکوه را القا می‌کنند. همه اتاق‌های طبقه دوم دارای یک تراس اختصاصی با منظره باغ‌های نیاوران هستند.
تصویر از: سایت VisitIran
مصنوعات گچ، آینه‌کاری، و کاشی‌کاری از جمله تزیینات اصلی این ساختمان هستند که توسط صنایع دستی اجرا شده‌اند. یکی از ویژگی‌های معماری مدرن کاخ نیاوران، سقف متحرک طبقه دوم است که به آسمان باز می‌شود.
اغلب اشیا، مبلمان، و وسایل خوراکی از برندهای اروپایی مشهور استفاده شده‌اند که هر یک از آن‌ها یک اثر هنری محسوب می‌شود.
اگر می‌خواهید یک روز خوبی در تهران داشته باشید، بهترین انتخاب بازدید از مجموعه نیاوران است. در اینجا می‌توانید از زیبایی‌های طبیعت لذت ببرید و اثرات تاریخی مهم ایران را ببینید. همچنین می‌توانید تابلوهای نقاشی فوق‌العاده و مشهور را در کاخ نیاوران ببینید.
- از کاخ صاحبقرانیه تا کاخ نیاوران تنها ۵۵۰ متر، به معنای ۷ دقیقه پیاده‌روی است.
– باغ کتیبه‌ها
اگر به تاریخ ایران علاقه‌مندید، باغ کتیبه‌ها یک جاذبه بی‌نظیر برای شماست. این باغ در امتداد شرقی مجموعه نیاوران قرار دارد و کتیبه‌های باستانی مهمی را در خود جای داده است. در اینجا می‌توانید ۴۳ قطعه کتیبه‌ی صخره‌ای از دوره‌های تاریخی مختلف از جمله دوره‌های مادها، پارت‌ها، و ساسانیان را مشاهده کنید. این مکان برای دانشجویان و تحقیق‌گران تاریخی و تاریخدانان آموزنده است.
عکس از: سایت Google maps
به موزه گزیدن چیزی که دلت می‌خواهد الم کود. اینجا شما می‌توانید با خطوط مختلفی مانند آشوری، اوراتی، اکدی، آرامی، و فارسی باستان آشنا شوید.
- از کاخ صاحبقرانیه تا باغ کتیبه‌ها ۱ کیلومتر، به معنای ۱۵ دقیقه پیاده‌روی است.
– موزه خودروهای اختصاصی
موزه خودروهای اختصاصی تنها موزه‌ای در مجموعه نیاوران است که ورودی ندارد. اینجا می‌توانید خودروهای منحصر به فرد را ببینید. این ساختمان قبلا به عنوان گاراژ استفاده می‌شد اما اکنون به موزه‌ای تبدیل شده که خودروها و موتور‌سیکلت‌های خاندان پهلوی و ماکت‌های مختلف خودرو را به نمایش می‌گذارد.
عکس از: سایت Google maps
- مسافت بین کاخ صاحبقرانیه و موزه خودروهای اختصاصی حدود ۴۰۰ متر است که حدوداً ۶ دقیقه پیاده‌روی می‌برد.
– موزه طبیعت و حیات وحش دارآباد
برای افرادی که به تاریخچه تکامل حیات وحش علاقه‌مند هستند، موزه دارآباد یک مکان بسیار جذاب است. این موزه که در نزدیکی کاخ صاحبقرانیه نیاوران قرار دارد، یکی از مقصدهای دیدنی مورد علاقه بین کودکان و نوجوانان است.
عکس از: سایت Google maps
در این موزه می‌توانید حیواناتی همچون طاووس، کبک، عقاب و خرگوش را در محیطی سرسبز و زیبا مشاهده کنید. بخش‌های مختلف این موزه شامل سالن‌های اروپا، آسیا و آمریکای شمالی، سالن‌های شمال ایران، سالن مرکزی و شمال ایران، سالن آفریقا، سالن آبزیان و خزندگان، سالن زمین‌شناسی، سالن گیاه‌شناسی و بخش فروشگاه می‌باشد.
عکس از: سایت Google maps
در این موزه می‌توانید تاریخچه تکامل حیات وحش و طبیعت را بیاموزید و آثار تاریخی ارزشمندی از این فرآیند مشاهده نمایید.
- مسافت بین کاخ صاحبقرانیه و موزه طبیعت و حیات وحش دارآباد حدود ۳ کیلومتر یا حدود ۱۰ دقیقه فاصله دارد.
– هیومن پارک
هیومن پارک یکی از پارک‌های جالب و فریبنده تهران است که در مجموعه موزه حیات وحش دارآباد قرار دارد. این پارک با نمایش بدن انسان در اندازه بزرگ، یک پارک مدرن و پرهیجان محسوب می‌شود که به خصوص برای کودکان ارزشمند و آموزنده می‌باشد.
عکس از: سایت Google maps
در این پارک می‌توانید تجربه‌ای شگفت‌انگیز از بدن و آناتومی انسان داشته باشید و از نزدیک ماکت اندام‌های انسان را لمس کنید. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند ویدئومپینگ و هولوگرام‌های چندبعدی بر هیجان و جذابیت این سفر افزوده است.
عکس از: سایت Google maps
- فاصله کاخ صاحبقرانیه تا هیومن پارک ۳ کیلومتر (۱۰ دقیقه) است.
توصیه‌هایی برای بازدید از کاخ صاحبقرانیه
برای داشتن یک تجربه به یادماندنی از بازدید کاخ صاحبقرانیه نیاوران، توصیه‌های زیر را بخوانید.
- در نظر داشته باشید در حال حاضر (پاییز ۱۴۰۳) امکان بازدید از کاخ صاحبقرانیه به دلیل مرمت و مقاومسازی بنا وجود ندارد.
- برنامه خود را طوری بچینید که در کنار کاخ صاحبقرانیه، از سایر آثار و بناهای تاریخی مجموعه تاریخی نیاوران هم بازدید کنید.
- از آنجایی که مجموعه بسیار بزرگ است و نیاز به پیاده‌روی زیادی دارید، لباس و کفش مناسب بپوشید.
- مجموعه نیاوران آخرهفته‌ها و روزهای تعطیل میزبان تعداد زیادی از بازدیدکنندگان است، بنابراین اگر خلوتی برایتان اهمیت دارد، برنامه بازدید خود را در روزهای وسط هفته بچینید.
- پیدا کردن جای پارک در اطراف مجموعه کار راحتی نیست، بنابراین شاید بخواهید از وسایل حمل‌ونقل عمومی استفاده کنید.