کلات نادری؛ سفری به دوران شکوه و جلال ایران
کلات نادری؛ نگین درخشان کویر ایران
کلات نادری یک شهر زیبا در کویر واقع شده که محل ارزشمندی از تاریخ و فرهنگ ایران باستان است. بازدید از کاخ‌ها، قلعه‌ها و ساختمان‌های تاریخی این شهر می‌تواند مثل یک سفر به گذشته باشد.
زیبایی‌های طبیعی اطراف کلات نادری اعم از تپه‌ها، دشت‌ها، کوه‌ها و مناظر دل‌انگیز آن، هر گردشگری را وادار به شگفت‌زدگی می‌کند.
قبل از اینکه نادرشاه این منطقه را فتح کرده، کلات نادری با نام مشهد مهرداد شناخته می‌شد و در دوران ساسانیان به آن ابدوان می‌گفتند. نادرشاه این شهر را به عنوان چشمه‌ی درخشان کویر ایران معرفی کرده است.
در این مطلب، با تاریخچه، آب‌وهوا، جاذبه‌های گردشگری، محصولات محلی و غذاهای این منطقه آشنا خواهیم شد.
کجا قرار دارد؟
کلات نادری در استان خراسان رضوی قرار گرفته و فاصله آن از مشهد حدود ۱۴۵ کیلومتر و از قوچان ۶۰ کیلومتر است. این شهرستان دارای مساحتی حدود ۴۵۰ کیلومتر مربع می‌باشد و جمعیت آن بر اساس آمار سال ۱۳۹۵، حدود ۳۶،۲۳۷ نفر بوده است.
عکس از: سایت irna
شهرهای همجوار
- شهرستان درگز در استان گلستان از سمت شمال با کلات نادری همجار است.
- شهرهای مشهد و نیشابور به ترتیب در فواصل ۱۴۵ و ۲۷۰ کیلومتری جنوب کلات نادری واقع شده‌اند.
- سبزوار حدود ۲۲۰ کیلومتر غرب و خزر نیز حدود ۸۰ کیلومتر شرق کلات نادری واقع شده‌اند.
- این شهر از سمت شمال غربی با کشور ترکمنستان مرز مشترک دارد.
روش‌های دسترسی
جاده مشهد – کلات نادری بهترین مسیر برای رسیدن به این منطقه است. این جاده از مشهد شروع شده و با عبور از مناطق کوهستانی به کلات نادری می‌رسد. فاصله این جاده حدودا ۱۸۰ کیلومتر است و زمان رسیدن از مشهد به کلات نادری در شرایط عادی سه تا چهار ساعت می‌باشد.
جاده سبزوار – کلات نادری نیز حدود ۲۲۰ کیلومتر طول دارد و رسیدن از سبزوار به کلات نادری حدود چهار تا پنج ساعت طول خواهد کشید.
موقعیت جغرافیایی
عکس از: سایت Google maps
داستان شهر کلات نادری
شهر کلات نادری در استان خراسان، ایران، دارای یک تاریخ بسیار قدیمی است. این شهر از دوره‌های شکوهمند تا دوره‌های افول و قاجاریه تغییرات زیادی را تجربه کرده است.
- دوره شکوه و جلال (۱۱۲۶-۱۱۲۸ ه.ش.): در این دوره، شاه نادر افشاری کلات نادری را پایتخت تابستانی ایران قرار داد. او بناهای زیبا و باشکوهی در این شهر احداث کرد و آن را به یک مرکز فرهنگی و سیاسی تبدیل کرد.
- دوره افول (۱۱۲۸-۱۱۷۵ ه.ش.): پس از درگذشت شاه نادر، این شهر از بزرگترین آفتاب خود باز شد و کاهش قدرت و بلندی پیدا کرد. اما هنوز هم به عنوان یک مرکز مهم حکومتی محسوب می‌شد.
- دوره قاجاریه (۱۱۷۵-۱۳۰۴ ه.ش.): در این دوره، اهمیت شهر کلات نادری کاهش یافت و تبدیل به یک شهر مرزی شد. برخی از ساختمان‌های تاریخی همچنان نگهداری و تعمیر می‌شدند.
- دوره معاصر (از ۱۳۰۴ ه.ش. تاکنون): پس از انقلاب مشروطه و سقوط سلطنت پهلوی، کلات نادری به یک مقصد گردشگری تبدیل شد. در این دوره، توجه به حفظ و بازسازی سازه‌های تاریخی و توسعه‌ی گردشگری این شهر افزایش یافت.
عکس از: سایت Google maps
- آبوهوای کلات نادری
هر فصل در کلات نادری یک آب و هوای متنوعی دارد. این شهر به عنوان یک مقصد زیبا برای گردشگری شناخته می‌شود.
فصل بهار
در این فصل، با آمدن بهار، زمین کلات نادری از خواب زمستانی بیدار می‌شود. هوای خنک و منظره سبز اطراف، این شهر را به یک بهشت زمینی تبدیل کرده و دما بین ۱۰ تا ۲۰ درجه سانتیگراد است.
عکس از: سایت X
فصل تابستان
تابستان در کلات نادری، از گرما به خنکای دل‌انگیز تبدیل می‌شود. هوا در این فصل معمولاً بین ۲۰ تا ۳۰ درجه‌ی سانتیگراد است و خشک است. شب‌ها نیز خنک و خوشایند است.
فصل پاییز
در پاییز، کلات نادری رنگارنگ می‌شود. برگ‌های درختان به رنگ‌های زرد، نارنجی، قرمز و قهوه‌ای می‌پوشند و منظره‌ی زیبا و دلپذیری ایجاد می‌کنند. دما در این فصل بین ۵ تا ۱۵ درجه‌ی سانتیگراد است و باران نیز شروع می‌شود.
عکس از: سایت Google maps
فصل زمستان
زمستان در کلات نادری پر از برف و سفیدی است. دما در این فصل معمولاً بین صفر تا پنج درجه‌ی سانتیگراد است و برف فراوانی می‌بارد. اگر دوست دارید تجربه‌ی زمستانی با برف و سرما داشته باشید، کلات نادری مکان بسیار خوبی برای شماست.
بهترین زمان برای سفر به کلات نادری
در کلات نادری، از اردیبهشت تا تیر ماه هوای مطبوع و خنک بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. در جدول زیر می‌توانید بهترین زمان برای سفر را بر اساس سلیقه‌ی خود انتخاب کنید:
| ماه | هوا | هزینه | شلوغی | مزایا | معایب |
| فروردین و اردیبهشت | دلپذیر و آفتابی، طبیعت شکوفه می‌زند | بالا | زیاد | مناسب برای فعالیت‌های خارج از منزل | شلوغ و هزینه‌های بالا |
| خرداد تا شهریور | گرم و خشک | بالا | زیاد | مناسب برای پیاده‌روی و کوه‌نوردی | گرما و شلوغی زیاد، هزینه‌های بالای سفر |
| مهر و آبان | خنک و دلپذیر | پایین | کم | جمعیت کم، هزینه مناسب | بعضی از دیدنی‌ها زودتر تعطیل می‌شوند |
| آذر تا اسفند | سرد و برفی | پایین | کم | خنک و دلپذیر، جمعیت کم، هزینه مناسب | تعطیلی برخی جاده‌ها و دیدنی‌ها |
| اواخر اسفند تا اوایل فروردین | دلپذیر | بالا | زیاد | جشن‌ها و رویدادها، هوای دلپذیر | شلوغ و هزینه‌های بالای سفر |
حمل‌ونقل در شهر کلات نادری
اتوبوس، مینی‌بوس و تاکسی، انواع اصلی حمل و نقل عمومی در شهر کلات نادری می‌باشد.
کلات نادری یک منطقه نادر است که می‌توانید با خودرو یا اتوبوس از شهرهای مشهد، تهران و گرگان برای دیدن آن بروید. بستگی به ترجیحات شما دارد که راحت‌تر است: سفر با تور یا خودرو شخصی. فواصل این شهرها تا کلات نادری به ترتیب به صورت زیر است: مشهد ۱۴۵ کیلومتر و سه ساعت، گرگان ۳۸۰ کیلومتر و شش ساعت، تهران ۸۷۰ کیلومتر و ۱۲ ساعت. در کلات نادری می‌توانید جاذبه‌های زیبایی مثل کاخ خورشید را ببینید، که یک بنای تاریخی است که در آن تزیینات و نقاشی‌های زیبایی وجود دارد.
عکس از: سایت X
جنگل پسته خواجه
جنگل پسته خواجه یکی از بزرگترین جنگل‌های پسته در ایران است. این جنگل در دامنه کوه‌های هزار مسجد واقع شده و علاوه بر درختان پسته، درخت‌های دیگری مانند بادام، گردو و انجیر نیز در آن وجود دارند.
عکس از: سایت Yjc
آبشار ارتکند
آبشار ارتکند یکی از بلندترین آبشارهای استان خراسان رضوی است. این آبشار با ارتفاع ۳۰ متر در قلب کوه‌های هزار مسجد قرار دارد و آب آن از چشمه‌های کوهستانی سرچشمه می‌گیرد و به رودخانه کلات می‌پیوندد.
عکس از: سایت Google maps
آبشار بابا رمضان
آبشار بابا رمضان یکی از زیباترین آبشارهای کلات نادری است که در روستای خشت واقع شده است. این آبشار با ارتفاع تقریبی ۱۵ متر از چشمه‌های کوهستانی شروع به جریان کرده و در نهایت به رودخانه کلات می‌پیوندد.
عکس از: سایت Google maps
آبشار آبگرم
آب این آبشار از چشمه‌های آبگرم معدنی می‌آید و از خواص درمانی خوبی برخوردار است. این آب برای آب‌درمانی و تفریح در استخرهای طبیعی استفاده می‌شود.
عکس از: سایت Google maps
آبشار قره‌سو
آبشار قره‌سو یکی از آبشارهای پرآب کلات نادری است که در دره آل واقع شده است. این آبشار ۲۰ متری از منابع آب کوهستانی می‌جریاند و در نهایت به رودخانه کلات می‌ریزد.
عکس از: سایت Google maps
برج ارغونشاه
برج ارغونشاه یکی از بناهای تاریخی و دیدنی کلات نادری از دوره ایلخانیان است. این برج در نزدیکی شهر کلات ساخته شده و برای نگهبانی به کار برده می‌شد.
عکس از: سایت Google maps
روستای خشت
روستای خشت که قدیمی‌ترین روستای کلات نادری است، در دامنه کوه‌های هزار مسجد واقع شده است و بافت کهنه‌ای دارد.
در روستای خشت، سنت‌های قدیمی حفظ شده‌اند. خانه‌های سنتی این روستا از گل و کاه ساخته شده‌اند و خیابان‌ها بسیار باریک و پرپیچ‌و‌خم هستند. همچنین، مناظر زیبای طبیعی در اینجا بسیار دیدنی هستند.
دره آل یکی از زیباترین دره‌ها و جاذبه‌های دیدنی روستای خشت است که در پایه کوه‌های هزار مسجد قرار دارد. در این دره، غیر از درختان و گیاهان مختلف، حیواناتی مانند بز، گوسفند، خرگوش و کبک نیز زندگی می‌کنند.
مسجد کبود گنبد، یکی از قدیمی‌ترین مساجد روستای خشت است که مربوط به دوران صفویه می‌شود و گنبد آن رنگ فیروزه‌ای دارد. در زیبایی نمای خارجی این مسجد از کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی استفاده شده است.
بند نادری نیز یکی از سدهای قدیمی روستای خشت است که توسط دستور نادرشاه افشار ساخته شده است. آب این سد برای کشاورزی و مصارف آبی استفاده می‌شود.
تصویر از: سایت Google maps
کتیبه نادری
کتیبه نادری یکی از مهمترین آثار تاریخی کلات نادری است، که با سد شرق نیز شناخته می شود. این سد از دوران حکومت سلجوقیان بوده و در زمان نادرشاه ترمیم شده است.
تصویر از: سایت X
سد زاوین
این سد خاکی در کلات نادری واقع شده و منبع تامین آب آشامیدنی، کشاورزی و صنعتی این منطقه است. سد زاوین یکی از جاذبه های گردشگری و دیدنی این منطقه محسوب می شود که فعالیت های تفریحی مانند ماهی گیری، قایقرانی و طبیعت گردی را ارائه می دهد.
تصویر از: سایت Google maps
برنامه پیشنهادی سفر پنج روزه به کلات نادری
روز اول
- صبح: بازدید از کاخ خورشید، کاخی تاریخی با معماری زیبا که در زمان حکومت نادرشاه به وجود آمد.
- عصر: گشت در جنگل پسته خواجه که با درختان پسته زیبا و چشم نواز پر شده است.
روز دوم
- صبح: بازدید از آبشار بلند ارتکند که در کوهستان و چشم اندازی فوق العاده قرار دارد.
- عصر: بازدید از آبشار بابا رمضان و روستای سنتی خشت که با معماری خاص و جمعیت صمیمی شهرت دارد.
تصویر از: سایت Kalat razavichto
روز سوم
- صبح: بازدید از آبشار آبگرم که در مکانی آرام و صاف قرار دارد.
- عصر:بازدید از آبشار قره‌سو و برج ارغونشاه، دو جاذبه زیبا و تاریخی که منظره زیبایی از منطقه را به نمایش می‌گذارند.
در روز چهارم، صبح به مسجد کبود گنبد بروید. این مسجد با گنبد فیروزه‌ای خود یکی از زیباترین مساجد ایران است. در عصر، به بند نادری بروید. این سد تاریخی بنا شده است به دستور نادرشاه افشار. و در شب، به کتیبه نادری بروید، که به دستور نادرشاه افشار روی صخره‌ای حک شده است.
در روز پنجم، صبح به سد زاوین بروید. این سد مدرن در نزدیکی کلات نادری قرار دارد. و در عصر، وقت خود را در بازار کلات نادری صرف کنید و از سوغاتی‌های این منطقه خرید کنید.
سوغات معروف این منطقه شامل گردو، برنج، عسل، زعفران و رب انار است. اگر به کلات نادری سفر کرده‌اید، حتما باید صنایع دستی زیبا اینجا را تجربه کنید، از قالیچه و گلیم گرفته تا ابریشم‌بافی، چرم، سفال، جواهرات نقره و فیروزه.
مردم کلات نادری از ایل‌ها و طوایف مختلفی همچون کرد، ترک، فارس، لک، عرب و ترکمن هستند. آن‌ها به زبان‌ها/گویش‌های فارسی، خراسانی، کردی کرمانجی و ترکی صحبت می‌کنند. مهمان‌نوازی یکی از ویژگی‌های اصلی مردم کلات نادری است و با لبخندهای گرمشان، فرهنگ غنی و اصیل خود را به نمایش می‌گذارند.
لباس محلی مردم این منطقه با توجه به ذوق، سلیقه و شرایط آب‌و‌هوایی آن‌ها طراحی شده است. زنان اینجا پیراهن‌هایی بلند و رنگارنگ به تن می‌کنند و چارقد گلدار بر سر دارند. مردان نیز لباس‌های ساده و راحتی را برای کارهایشان انتخاب می‌کنند، که بیشترشان به کشاورزی، دامداری و باغداری مشغول هستند.
برنج کلات: از برنج‌های باکیفیت ایران است.
مردمان کلات از طب سنتی و گیاهان دارویی مثل «کات کلوخ»، «قدومه کلاتی» و «اسطوخودوس» استفاده می‌کنند تا از دردها راحت شوند.
عروسی‌های کلات شامل آداب و رسوم قدیمی هستند. در روستاها، مراسم عروسی با رقص‌های سنتی و کشتی با چوخه برگزار می‌شود.
در بازارهای کلات، چانه‌زنی یک عمل معمول خرید است.
غذاهای محلی کلات
- کال‌جوش: با مخلوط کردن برنج، گوشت، لوبیا، نخود، سبزی و ادویه‌جات آشپزی می‌شود.
- آش بادمجان: این آش از بادمجان، نخود، کشک و ادویه‌جات تهیه می‌شود.
- آش محلی کوریا: این آش با سبزی کوهی کوریا، بلغور گندم و گوشت قلقلکی تهیه می‌شود.
- آش اوماج: از گلوله‌های آردی به جای رشته برای آش استفاده می‌شود.
- آش جوش‌پره: یک آش خوشمزه با نام‌های جوش‌بره یا جوشواره که معرف آشپزی کلات است.
- گُرماست: این غذا از ترکیب شیر و ماست گوسفندی درست می‌شود.
- فتیر مسکه: نانی لذیذ با کره، شکر و پودر قند.
- قتلمه: نان دیده‌بانی با تنوع مواد مثل گوشت، پنیر، سبزیجات و تخم‌مرغ.
- قورمه شوربا: خورشتی از گوشت، لوبیا، آلو، رب‌انار و ادویه‌جات.
رستوران‌های مشهور کلات
- رستوران خورشید
- کبابی علی
- رستوران بهرامی
اقامت در کلات
در کلات، از هتلهای لوکس تا اقامتگاههای بومگردی و ویلاهای ییلاقی، گزینه‌های زیادی برای اقامت بر اساس سلیقه و بودجه شما وجود دارد.
هتلهای معروف کلات
- هتل سه ستاره خورشید
- هتل دو ستاره میرمهنا
- هتل آپارتمان نادری
- هتل سنتی نادر
- هتل کوهستان
عکس از: سایت Google maps
اقامتگاههای بومگردی کلات نادری
- خانه بومگردی پدربزرگ در روستای خشت
- خانه بومگردی دره مراد در روستای ارتکند
- خانه بومگردی میراث کهن در روستای زاوین
- خانه بومگردی کلبه جنگلی در جنگل پسته خواجه
- خانه بومگردی چشمه زلال در روستای بابا رمضان
عکس از: سایت Kalat razavichto
محل‌های کمپینگ در کلات نادری
- کمپینگ بابا رمضان: کمپینگ با امکانات اولیه در نزدیکی آبشار بابا رمضان
- منطقه ییلاقی سرچشمه: منطقه‌ای ییلاقی با طبیعت بکر و مناسب برای چادر زدن
- روستای ازغند: روستایی ییلاقی با آب‌و‌هوایی خنک و چشم‌اندازهای زیبا
- دره ایدر: دره‌ای سرسبز با رودخانه‌ای خروشان و مکانی مناسب برای کمپینگ و طبیعت‌گردی
- کوه‌های هزار مسجد: رشته‌کوهی با قله‌های مرتفع و چشم‌اندازی پانوراما از دشت کلات نادری
عکس از: سایت Pinorest
اجاره ویلا در کلات نادری
ویلاهای کلات نادری با انواع و امکانات مختلف، برای هر بودجه‌ای قابل دسترسی هستند.
توصیه‌های علی‌بابا برای یک سفر به یادماندنی به کلات نادری
- بهترین زمان برای لذت بردن از طبیعت کلات نادری، بهار و اوایل تابستان است.
- بازدید از بازارچه سنتی کلات نادری برای پیدا کردن محصولات سنتی نظیر فرش، گلیم و جواهرات.
- در طول روزهای نوسان دمایی، لباس گرم و خنک به همراه داشتن به خصوصیت خوبی است.
