
گشتی در آرامگاه خواجوی کرمانی در شیراز
اگر تابهحال فکر میکردید که تنها شعرای بزرگ شیراز، سعدی و حافظ هستند، لازم است تجدیدنظر کنید. در واقع کسی که در ابتدای ورود به شیراز، شما را به مهد شعر و ادب فارسی دعوت میکند، خواجوی کرمانی است. شاعری که با قرارگرفتن در میان دو شاعر بلندآوازه شیراز، تا حدی با بیمهری روبهرو شده است.
باید بدانید که خواجوی کرمانی، سعدی و حافظ با یکدیگر ارتباطات ناقصی داشتهاند و تأثیرات بزرگی بر شعرهای همدیگر گذاشتهاند. جو ارام آرامگاه خواجوی کرمانی شیراز، مناسب برای فکر و تأمل است. میتوانید در اینجا ساعاتی را در سکوت و آرامش گذرانده و به دنیای شعر و عرفان خواجو فرو رفته و لذت ببرید.
آرامگاه خواجوی کرمانی که یکی از جاذبههای گردشگری شیراز است، در ابتدای جاده شیراز به اصفهان و نزدیک دروازه قرآن قرار دارد. در این مقاله با آخشیگان همراه ما باشید تا بیشتر با زندگی و آرامگاه این شاعر، عارف، نقاش و موسیقیدان اهل کرمان ویتراشی بیان شود.
خواجوی کرمانی چه کسی بود؟
کمالالدین ابوالعطاء محمودبنعلیبنمحمود، معروف به «خواجوی کرمانی» و ملقب به «خواجو» از شعرای برجسته نیمه اول قرن هشتم (عهد مغول) بود. او در سال ۶۸۹ هجری قمری، در شهر کرمان به دنیا آمد.
خواجوی کرمانی از خاندان خواجگان بود که به دلیل فشار مغولان از خارج از ایران به دیار مرکزی این کشور، یعنی شهر کرمان مهاجرت کرده بودند. نام خواجو که تخلص او بود، از این نسبت نشأت گرفته بود.
این شاعر بهدلیل آثار برجسته خود در عرصه شعر و تسلط بر انواع سبکهای شعری به عنوان نخلبند شاعران شهیر شناخته میشد. همچنین به لقبهای خلاقالمعانی و ملکالفضلا هم مشهور بود.
عکس از: سایت Iranroute
خواجو در محل زادگاهش به تدریس علوم پیشگامی پرداخت و سپس به شیراز مهاجرت کرد و از اساتید برجسته این شهر استفاده کرد. سپس به کازرون رفت و به مریدان شیخ امینالدین کازرونی پیوست.
این شاعر دوستدار سفر، پس از کازرون، سفرهای طولانی خود را به حجاز، شام، بیتالمقدس، عراق، مصر و برخی بنادر خلیجفارس آغاز کرد و سپس به بغداد رفت و مدتی در آنجا زندگی کرد.
بعد از پایان ۱۲ سال زندگی و تکمیل مثنوی «همای و همایون» به ایران برگشت و به سوی سلطانیه راه یافت تا اثر خود را به سلطان ابوسعید ایلخانی هدیه دهد؛ اما وقتی به سلطانیه رسید، متوجه شد که ابوسعید درگذشته و برادر هلاکو خان به عنوان جانشین بر تخت نشسته است. خواجو در آنجا قصیدهای برای گریه بر فراوانی سلطان قبلی و قصیدهای دیگر به تبریک نشستن سلطان جدید سرود و سپس برخاست و محل را ترک کرد.
خواجو در سفرهای خود به کرمان و فارس رفت. در شیراز، او مدتی را در کنار ابو اسحاق اینجو گذراند و اشعار زیادی را به تعریف او پرداخت. سپس، در سفر به خراسان، در سمنان اقامت کرد و به جمع شاگردان شیخ رکنالدین سمنانی پیوست. او برای مدتی در خانقاه شیخ زندگی کرد و اشعار خود را جمع آوری کرد.
خواجو در پایان، پس از سفرهای زیاد، از شیراز دل برنگرفت و به آنجا بازگشت. او در توصیف شیراز میگوید:
هر پرندهای از سر کوی تو پرواز میکند / جان من با ناله به سوی تو بازمیگردد
هر بادی که از آن سوی نمیآید، بادی است / اما خنکترین باد، از سوی شیراز میآید
خواجوی کرمانی همچنین با شاعران معروف دیگر از جمله حافظ شیرازی و عبید زاکانی رابطه خوبی داشت. او از حافظ که جوانتر از او بود، تأثیر مهمی گرفت و در توسعه شعر و افکار او نقش اساسی داشت. حافظ هم خواجو را به عنوان استاد خود میشناخت و میگفت:
سعدی استاد سخن برای همه، اما / غزلی شبیه به شعر خواجو، از حافظ است
در پایان، خواجوی کرمانی در سال ۷۵۰ هجری قمری در شیراز درگذشت و در محلی به نام تنگ اللهاکبر دفن شد. بعداً مکانی به نام آرامگاه خواجوی کرمانی برای او احداث شد.
آثار خواجوی کرمانی
خواجوی کرمانی تعداد زیادی از آثارش را برای جاودانه کردن تاریخ ترکیب نموده است. او از دوران جوانی شروع به نوشتن شعر کرد و تا جان دادنش ادامه داد. بیش از ۴۰ هزار بیت شعر از او با مضامین مختلفی مانند پند، ستایش امامان، طنز، انتقاد و مضامین عرفانی و عاشقانه باقیماندهاست.
تصویر از: سایت Iranroute
مجموعه آثار خواجوی کرمانی شامل یک دیوان، ۵ مثنوی (خمسه خواجو) و رسائل اوست. برخی از آثار او عبارتند از:
- دیوان خواجوی کرمانی شامل انواع شعرهای غزل، مقطعات، ترکیبیات و ترجیعات است.
- مثنوی همای و همایون که داستان عاشقانه همایون و همای است.
- مثنوی گل و نوروز که داستان عشق شاهزاده نوروز و گل دختر پادشاه روم است.
- مثنوی روضهالانوار که درباره اخلاق، عرفان و تجربیات شاعر است.
- مثنوی کمالنامه که یک اثر عرفانی است.
- گوهرنامه
- رساله البادیه دربارهٔ مناظره نمد و بوریا است.
- رساله سبعالمثانی که مناظره شمشیر و قلم را شامل میشود.
- رساله مناظره شمس و سحاب.
همچنین، مفتایحالقلوب نیز مجموعهای از شعرهای خواجوی است که خود وی آنها را گردآوری کرده بود.
گوهرنامه خواجوی کرمانی
گوهرنامه آخرین و کوتاهترین منظومه خواجوی کرمانی است که به ستایش بهاءالدین محمد، وزیر امیر مبارزالدین محمد و از نسل خواجه نظامالملک نوشته شده است.
این منظومه شباهتهایی با هفتپیکر نظامی دارد، اما ساختار و روش بیان مطالب آن بسیار منحصر به فرد و بدون مقایسه است.
آرامگاه خواجوی کرمانی روی گوگل مپ
عکس از: سایت Shirazlive
مسیر دسترسی به آرامگاه خواجوی کرمانی
برای رفتن به این آرامگاه در شیراز، میتوانید از بلوار هفتتنان یا بلوار آیتالله ربانی استفاده کنید. اگر از خارج شهر میآیید، از بزرگراه شیراز به مرودشت و در نزدیکی دروازه قرآن به سمت مقبره خواجوی کرمانی شیراز بروید.
عکس از: سایت Iranroute
برای رسیدن به آرامگاه خواجوی کرمانی در شیراز، میتوانید از اتوبوس استفاده کنید. با اتوبوس خط ۷۴ یا ۷۶ تا ایستگاه دروازه قرآن بروید و سپس فقط با ۵ دقیقه پیادهروی به آرامگاه میرسید.
اگر میخواهید از مترو استفاده کنید، بهترین ایستگاههای مترو برای رسیدن به آرامگاه در شیراز، ایستگاههای زندیه و وکیل در خط ۱ هستند.
فاصله تهران تا آرامگاه خواجوی کرمانی
برای سفر از تهران به آرامگاه خواجوی کرمانی، میتوانید از مسیرهای مختلف زمینی، هوایی یا راهآهن استفاده کنید. از جمله مسیرها، مسیر زمینی که از آزادراه تهران به قم شروع شده و از شهرهای قم، نطنز و اصفهان عبور کرده و در نهایت به شیراز میرسد.
عکس از: سایت Karimkhanhotel
سفر هوایی از تهران به شیراز تنها ۱.۵ ساعت طول میکشد. همچنین میتوانید از قطار یا اتومبیل قطار برای رفتن به شیراز استفاده کنید.
بهترین زمان برای بازدید از آرامگاه خواجوی کرمانی در شیراز، بهار و پاییز است. این دو فصل بهترین زمانها برای گردش در شیراز هستند. البته هر فصلی هم جذابیتهای خودشو داره!
عکس از: سایت Visitiran
هوا در شیراز در بهار خیلی خوبه و طبیعت هم خیلی زیباست. وقتی گلها با اوج زیباییشون محوطه آرامگاه رو زینت میدهن. تو پاییز هوا خنک بوده و منظره اطراف با رنگهای زیبای پاییزی تزیین شده.
اگر سرما رو دوست داری، زمستان هم خوبه برای اونجا. تو این موقعیت تعداد بازدیدکنندهها کمتر و جا خلوتتره. تابستون هم گاهی دما بالا میره؛ پس اگر میخوای تو اون زمان بری، بهتره صبح زود یا شب بری.
ساعتهای کاری آرامگاه خواجوی کرمانی
بر اساس اعلام شهرداری شیراز در نوروز ۱۴۰۳، از ساعت ۸ صبح تا ۲۳ این آرامگاه دیدنی است. از ساعت ۲۲:۳۰ بعد، دیگه نمیشه بلیط خرید و بازدید کرد.
عکس از: سایت Mobleshiraz
مثل سایر مکانهای تفریحی، تو روزهای تاسوعا و عاشورا، شهادت حسینی، شهادت امام جعفرصادق(ع)، شهادت امام حسن مجتبی(ع)، شهادت امام علی(ع)، رحلت پیامبر اسلام(ص) و رحلت امام خمینی باز نمیشه.
تلفن آرامگاه خواجوی کرمانی شیراز ۰۷۱۳۷۳۰۹۸۹۹ است. برای اطلاعات بیشتر یا هزینه بلیط میتونی با این شماره تماس بگیری.
تاریخچه آرامگاه خواجوی کرمانی
اگرچه بر روی مقبره نوشته نشده که این گور به خواجو تعلق داره، اما باستانشناسان با اثباتات دیگه حدس میزنن که این مکان ممکنه مکان دفن خواجوی کرمانی باشه. بنابراین در سال ۱۳۱۵ شمسی و در دوران پهلوی دوم، اداره فرهنگ فارس، یک یادبود برای خواجو اونجا ساخت.
عکس از: سایت Visitiran
در سال ۱۳۳۷، آرامگاه خواجوی کُرمانی در شیراز تغییراتی را تجربه کرد. در آن زمان، اداره کل باستانشناسی ایران تصمیم به گسترش محوطه آرامگاه گرفت و دیواری که کنار سنگنگار خواجو بود، حذف شده و یک اتاق جدید در قسمت شمالی محوطه ایجاد شد.
در سال ۱۳۷۰، یک کنگره بزرگ برای یادآوری خواجوی کُرمانی برگزار شد. این کنگره توسط دانشکده ادبیات دانشگاه کرمان برگزار شد و در شهر شیراز به پایان رسید. در همین زمان، شهرداری شیراز با همکاری استانداری فارس، آرامگاه را بازسازی کرد. این بازسازی شامل ترمیم کف و دیوارها و احداث دیوارهای سنگی در محوطه آرامگاه بود.
عکس از: سایت X
از آن زمان تغییرات بزرگ دیگری روی آرامگاه صورت نگرفته است. در سال ۱۳۹۸، سیلی که در شیراز رخ داد، ۶۰ تن سنگصخره را تهدید کرد و آرامگاه خواجو به مدت زمان طولانی بسته بود.
طراحی آرامگاه خواجوی کرمانی در شیراز
آرامگاه خواجوی کُرمانی در فضای باز قرار دارد و بدون سقف و گنبد است. در این مکان، دو سکو وجود دارد؛ سکوی اول با ۱۰ پله ارتفاع دارد و سکوی دیگر محل قرارگیری قبر خواجوی کرمانی است.
این منطقه به شکل یک باغ طراحی شده و شامل قسمتهای مختلفی است که در ادامه توضیح داده خواهد شد. این بخشها شامل مقبره، فرهنگسرا، سه غار، مجسمه، آسیاب و امکانات رفاهی است.
عکس از: سایت Minoosalighting
اجزای مختلف آرامگاه خواجوی کرمانی
اجزای مختلف آرامگاه خواجوی کُرمانی عبارتند از:
مقبره خواجوی کرمانی
قبر خواجو در یک محفظه شیشهای وسط صفحه قرار دارد. پس از طی پلههای محوطه به آن میرسید. سنگ گور در بالای خود یک حوضچه دارد و برجسته است. بر روی آن، نقوشی نیست و تنها جملهای از سوره الرحمن با خط ثلث نوشته شده است که به معنای “هر کسی که روی زمین است، دستخوش مرگ و فناست و باقی خداوند با جلال و کرامت است”.
تصویر از: وبسایت Iranroute
در بخش بالا و پایین محوطه مقبره، دو ستون سنگی کوتاه بدون سقف وجود دارد. این ستونها در گذشته برای نشان دادن محل قرارگیری قبرهای عارفان، شاعران و بزرگان بر روی آنها قرار میگرفتند.
همچنین، یک سنگ یادبود با مشخصات خواجو، از جمله تاریخ تولد و وفات، آثار و چند بیت شعر او، در کنار مقبره قرار دارد.
فرهنگسرا آرامگاه خواجو
در سال ۱۳۳۷، اداره باستانشناسی استان فارس یک اتاق را در بخش شمالی محوطه آرامگاه خواجوی کرمانی شیراز ساخت. این اتاق که هماکنون به عنوان “فرهنگسرا” شناخته میشود، جایی برای نگهداری اشیاء باستانی و ارائه اطلاعات به بازدیدکنندگان است.
تصویر از: وبسایت X
روی سردر و دیواره خارجی “فرهنگسرا”، دو غزل از غزلیات خواجو با خط نستعلیق روی کاشیهای آبی رنگ نقش بستهاند:
“دوش میپرسیدم از جان که جانانه کو / گفت بگذر زان بت پیمانشکن پیمانه کو”
“صبحدم دل را مقیم خلوت جان یافتم / از نسیم صبح بوی زلف جانان یافتم”
غارهای محوطه آرامگاه خواجو
مجاور مقبره خواجو، سه غار وجود دارد که به عنوان مکانهایی برای عبادت و نیایش دنبالکنندگان خواجو و اهل تصوف شناخته میشوند. یکی از این غارها به عنوان مکان زندگی خواجو شناخته میشود، جایی که او به عبادت مشغول بوده است.
تصویر از: وبسایت Mobleshiraz
در یکی از این غارها، قبر خواجه عمادالدین محمود کرمانی (وزیر شناخته شده شیخ ابو اسحاق – آل اینجو) قرار دارد. بر روی دهانهی آن، نشانههایی از گذشته به نمایش گذاشته شدهاند.
یک غار به نام آرامگاه خواجوی کرمانی وجود دارد که از سنگ و آجر ساخته شده است. درون این غار، یک تابلو به همراه نام دوازده امام قرار دارد و یک محراب نیز در دیوار سمت چپ غار وجود دارد. درون غار یک حوض و یک فواره زیبا هم مشاهده میشود.
لحاظات روی دیوار غار، نقشهای برجستهای از رستم دستان و شیر وجود دارد که در سال ۱۲۱۸ هجری قمری نقش برآسازی شده است. همچنین یک نقش دیگر از فتحعلیشاه و پسرانش نیز در این محل وجود دارد. دو نیمستون با سبک ستونهای دوره زندیه هم در این نقوش برجسته حضور دارند.
مجسمه خواجوی کرمانی
در ورودی آرامگاه، مجسمهای از خواجوی کرمانی ایستاده است که توسط هنرمندی به نام عبدالعلی قصرالدشتی ساخته شده است. این مجسمه از جنس بتن و رنگ کرم است و ارتفاع آن ۳ متر است.
آسیاب خواجوی کرمانی
در این مکان، آسیابی وجود دارد که در گذشته هنگام عبور آب رکنآباد، فعال بوده است.
بوستان خواجوی کرمانی
آرامگاه خواجوی کرمانی در بوستانی به همین نام واقع شده است. این بوستان مناسب برای گردش و عکاسی است و از بالای آن میتوان منظرهای زیبا از شهر شیراز را مشاهده کرد.
در شب، نورپردازی این بوستان زیبا و جذاب است و فضای آن را زیباتر میکند.
زیبایی در شبها در آرامگاه خواجوی کرمانی به خوبی دیده میشود. در اینجا یک آبشار مصنوعی زیبا و حوضچهها و فوارههای زیبا وجود دارند که باعث تبدیل شدن فضای آرامگاه خواجوی کرمانی شیراز به یک مکان دلپذیر و آرامبخش شده است.
در ورودی آرامگاه، تابلوی راهنما وجود دارد که نشان میدهد مکانهای مختلف آرامگاه کجا هستند. در اینجا شما میتوانید از سرویس بهداشتی، آبخوری، چایخانه، فروشگاه صنایعدستی، خطاطی و امکان عکاسی با لباس محلی استفاده کنید.
آرامگاه خواجوی کرمانی در نزدیکی جاهای دیدنی دیگری قرار دارد. به عنوان مثال، دروازه قرآن که یکی از دروازههای قدیمی شیراز بوده و حالا تنها یکی از آنها باقی مانده است. این دروازه حاوی یک نسخه از قرآن بوده که مردم با عبور زیر آن، سفری سلامت و موفقیت آرام پیش رو داشتند.
همچنین باغ موزه هفتتنان یا همان باغ تکیه هفتتنان در دامنه کوه چهلمقام و نزدیک آرامگاه حافظ قرار دارد. این باغ به خاطر وجود هفت مقبره سنگی از هفت عارف شیرازی معروف شده است.
عکس از: سایت Epiciran
اگر میخواهید زندگی و آثار عارفان معروف شیرازی را بیشتر بشناسید، باغ موزه هفتتنان مکانی مناسب برای شماست. این باغ به دوران زندیه تعلق دارد و با درختان نارنج، سروهای بلند، و کاجهای آسمانخورده، فضایی زیبا و دلانگیز ارائه میدهد. در وسط باغ یک حوض آبی زیبا قرار دارد که زیبایی آن را دوچندان میکند. ساختمان موجود در این باغ که در زمان کریمخان ساخته شده، هم اکنون به عنوان موزه صنایع سنگی شناخته میشود.
این مکان تاریخی تنها ۱ کیلومتر از آرامگاه خواجوی کرمانی فاصله دارد و با ۱۵ دقیقه پیادهروی، به راحتی میتوانید به آن برسید. اگر از خودروی شخصی استفاده میکنید، زمان رسیدن به اینجا به ۶ دقیقه کاهش مییابد.
– شهربازی لوناپارک
بعد از بازدید از اماکن تاریخی، ممکن است کودکان خسته شوند و به تفریح بیشتر نیاز داشته باشند. شهربازی لوناپارک گزینهای خوب برای تفریح و سرگرمی در انتظار شماست. این شهربازی با امکانات متنوعی که ارائه میدهد، محلی مناسب برای خانوادهها و افراد در هر سن است.
عکس از: سایت Apochi
در لوناپارک میتوانید از بازیهای مختلفی مانند چرخوفلک، قلعهبادی، پینتبال، دایناسور، و حریم وحشت لذت ببرید. این شهربازی کمتر از ۵۰۰ متر از آرامگاه خواجوی کرمانی فاصله دارد و در ۹ دقیقه رانندگی به آن میرسید. اگر ترجیح میدهید پیاده روید، تنها ۸ دقیقه به مقصد نیاز دارید.
– آرامگاه حافظ
هنگام سفر به شیراز، حتما آرامگاه حافظ و خواندن غزلیات این شاعر بزرگ را از دست ندهید. پس از بازدید از آرامگاه خواجو، حتما به حافظیه نیز سر بزنید و آثار این دو شاعر بزرگ را مقایسه کنید.
عکس از: سایت Tripadvisor
آرامگاه حافظ پس از مرگ او به سالها انگورسازی تبدیل شد و بنای اولیه فعلی آن چند سال پس از مرگ او احداث شد،
آرامگاه خواجوی کرمانی یک مکان تاریخی مهم در شهر شیراز است. این آرامگاه تا حدودی قدیمی است و در طول زمان تعداد زیادی اصلاحات و تعمیرات را تجربه کرده است. در حال حاضر، این محل شامل باغ و حوضچهها، یک قنبر، یک ایوان و آرامگاه قوام میباشد.
آرامگاه خواجوی کرمانی حدود ۴ کیلومتر و ۱۳ دقیقه با ماشین از شهر شیراز فاصله دارد. اگر از طریق پیادهروی بروید، حدود ۱.۶ کیلومتر و ۲۵ دقیقه زمان میبرد تا به آنجا برسید.
پارک کوهپایه یا همان پارک دروازه قرآن یکی از پارکهای محبوب شهر شیراز است. این پارک در شمال شهر و در دامنه کوهها واقع شده است و چشم انداز فوقالعادهای از طبیعت و شهر شیراز را به نمایش میگذارد.
در پارک کوهپایه، با بالا رفتن از پلهها میتوانید به گهواره دید برسید و از منظره فوقالعادهای از شهر لذت ببرید. این پارک علاوه بر فضای سبز، امکانات تفریحی و رفاهی نیز دارد که آن را به یک مکان عالی برای استراحت و گذراندن وقت با خانواده تبدیل میکند.
باغ جهاننما یکی از زیباترین باغهای شیراز و یکی از قدیمیترینها است. این باغ توسط کریمخان زند ساخته شده است و با عطر بهارنارنج، درختان سرو و گلهای فوقالعاده زیبا مرتب شده است.
در باغ جهاننما، حوضچهها و فوارهها وجود دارد که زیبایی باغ را دو چندان میکند. همچنین، میتوانید عمارت کلاهفرنگی را که اکنون به عنوان موزه استفاده میشود، بازدید کنید و از امکانات رفاهی و فروشگاههای موجود در باغ بهره ببرید.
از باغ جهاننما تا آرامگاه خواجوی کرمانی کمی بیشتر از ۱ کیلومتر فاصله دارد. اگر با ماشین شخصی بروید، حدود ۷ دقیقه و اگر قصد پیادهروی داشته باشید، حدود ۱۸ دقیقه زمان میبرد تا به آنجا برسید.
اگر میخواهید در نزدیکی آرامگاه خواجوی کرمانی اقامت کنید، هتل بزرگ شیراز که نزدیکترین هتل به مقبره است، یک گزینه عالی است. هتلهای دیگری مانند هتل رویال، هتل پارک سعدی و هتل پرسپولیس نیز دارای فاصله کمتری تا این آرامگاه هستند و میتوانید از خدمات آنها استفاده کنید.
عکس از: سایت X
اگر مایل به اقامت در هتلهای سنتی یا بوتیک در شیراز هستید، باید کمی بیشتر برای رسیدن به آنها سفر کنید و به بافت تاریخی و مرکز شهر نزدیکتر شوید. بوتیک هتلهایی مثل هتل سنتی درب شازده (۵.۳ کیلومتر فاصله)، هتل خانه شیرازی (۵.۴ کیلومتر فاصله)، هتل رستوران اسکرو (۵.۷ کیلومتر فاصله) و بوتیک هتل قیصریه (۵.۵ کیلومتر فاصله) از آرامگاه خواجوی نزدیکترینها هستند
در شیراز، میتوانید ویلا یا خانههای مبله را هم برای اقامت اجاره کنید.
نکاتی برای بازدید از آرامگاه خواجوی کرمانی
- قبل از بازدید از این مکان، بهتر است کفش مناسبی بپوشید؛ زیرا تعداد پلههای محوطه آرامگاه کمی زیاد است و اگر کفش مناسب نپوشیدید ممکن است ناراضی شوید. همراه خود یک قمقه آب و مقداری تنقلات هم ببرید.
- معمولاً زمان بازدید از این مکان کمتر از یک ساعت است.
- حتماً دوربین خود را هم با خود داشته باشید تا از فضای زیبا و مناظر زیبای آرامگاه خواجو عکسهای زیبا بگیرید.
امیدواریم بازدید از این مکان برای شما لحظات خوبی رقم بزند. اگر قبلاً این مکان را دیدهاید، خوشحال میشویم تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.