استان خراسان رضوی دارای جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی فراوانی است. اما بسیاری از این آثار، به خوبی شناخته نشده‌اند. یکی از این جواهرات تاریخی، مسجد ملک زوزن خراسان است که در شهرستان خواف و در قرن هفتم هجری ساخته شده است.

در این مقاله از مجله گردشگری علی‌بابا قصد داریم که این مسجد را به شما معرفی کنیم تا اگر قصد سفر به مشهد دارید، حتما به مسجد ملک زوزن سر بزنید.

موقعیت مسجد ملک زوزن

مسجد ملک زوزن در استان خراسان رضوی و روستای زوزن واقع شده و به شمار شهر خواف تعلق دارد. این مسجد در فاصله ۶۶ کیلومتری جنوب‌غربی شهر خواف و حدود ۳۳۵ کیلومتر از مشهد و ۱۸۱ کیلومتر از تربت حیدریه قرار دارد.

برای بازدید از جاذبه‌های خراسان رضوی، می‌توانید از قطار و هواپیما برای رسیدن به شهرهای اصلی استفاده کنید و سپس از آن‌جا به دیدن زیبایی‌های این منطقه بپردازید. یک روش دیگر استفاده از اتوبوس‌هایی است که به سمت شهرهای نزدیک‌تر می‌رود. با این حال، به دلیل فواصل بزرگ جاذبه‌های این استان، سفر با وسیله شخصی یا تورهای گردشگری ساده‌تر است.

موقعیت مسجد ملک زوزن خواف در گوگل مپ

بهترین زمان برای بازدید از مسجد ملک زوزن

فصل‌های بهار و پاییز بهترین زمان برای بازدید از جاذبه‌های خراسان رضوی مثل مسجد ملک زوزن هستند. در این فصول هوا مناسب است و گرما یا سرما باعث ناراحتی نمی‌شود. بهار به دلیل سرسبزی منطقه می‌تواند زمان مناسبی باشد، اما پاییز زمان برداشت محصولات خاص مانند زعفران و انار است که بازدید از مزارع و باغ‌ها سفرتان را جذاب‌تر می‌کند.

طراحی و زیبایی مسجد ملک زوزن

ساختار زیبای مسجد ملک زوزن هر کسی را جلب می‌کند و زیبایی کاشی‌های لاجوردی آن دل را می‌برد. این مسجد از اسلامی‌های قرن هفتم هجری است و در ماه بهمن سال ۱۳۱۸ به ثبت آثار ملی ایران رسید.

در حال حاضر

دو تا آیوان از یک مسجد قدیمی که به دوران حکومت خوارزمشاهیان مربوط میشه هنوز باقی مونده. مسجد ملک زوزن توسط ملک قوام‌الدین زوزنی در سال ۶۱۶ هجری قمری در جایی که مسجد قدیمی بوده بنا شد. قسمت زیبای محراب از مسجد قدیمی حفظ شده و هنوز قابل مشاهده هست. این مسجد تا سال ۱۳۶۹ مخفی بوده و بزرگترین بخشش زیر زمین بوده که با گذر زمان آشکار شده و اکنون گردشگران میتونن ببیننش.

این مسجد تنها باقیمونده از شهر تاریخی زوزن هست و دومین مسجد تاریخی از زمان خوارزمشاهیانه. این مسجد خیلی اهمیت داره که منطقه اطرافش تا شعاع سه کیلومتری ممنوع ساخت و ساز شده. در حال حاضر تنها دو تا آیوان از این مسجد باقی مونده که روبروی هم قرار گرفتن و از اندازه‌های مختلفی برخوردارن.

این دو بخش در راستای شرق و غرب هستند و قرار بوده که ازشون به عنوان مدرسه هم استفاده بشه، اما به دلیل حمله مغول‌ها این قضیه به مسئولیت هیچ کس نرسیده و بنا نیمه‌کاره متروک مونده. بعضی‌ها معتقدن که این بنا برای مدرسه بنا نشده بوده و این نظریه مورد تایید قرار گرفته.

یکی از نکات جالب این مسجد، فاصله ۴۵ متری بین این دو آیوانه که قرار گرفتن و این باعث میشه این مسجد از بقیه آثار مختلف بشه. وقتی این مسجد رو می‌بینید، فکر و سوال می‌کنید که بین این دو آیوان چی بوده یا سقف این آیوان‌ها چطوری بوده.

این سوالات و معماهای این مسجد چیزی جذابیت به این محل میده. اضافه بر این، یک موزه کوچک هم در حوالی مسجد هست که قسمتی از آثار حاصله از تحقیقات و کاوش‌های باستان‌شناسی رو نشون میده، مثل آجرها و گچبریها.مسجد ملک زوزن

مسجد ملک زوزن به سبک خراسانی ساخته شده است. ویژگی‌های این نوع معماری را می‌توان به وضوح در آن دید. انواع مختلف این مسجد، هر کدام دارای جذابیت‌ها و خصوصیت‌های خود هستند.

به عنوان مثال، در این مسجد پلکان‌های مختلفی وجود دارد که هرکدام شکل و طرح خاص خود را دارند. برای مثال، پلکانی که به سمت شبستان غربی می‌رود، بر اثر زلزله آسیب‌هایی دیده است. این پلکان برای بالا رفتن موذن و دسترسی وی به گلدسته‌ها ایجاد شده است.

در ایوان غربی این مسجد، یک قبر وجود دارد که به پسر ملک زوزن نسبت داده شده است. ایوان‌ها، هرکدام دارای تزیینات و کاشی‌کاری‌های منحصر به فرد خود هستند.

اگر به دقت به دیواره‌ها و طاق‌ها درون ایوان‌ها نگاه کنید، جزئیات زیبا و مخصوص هرکدام را مشاهده خواهید کرد. ایوان قبله که بزرگ‌تر است، دو ستون با نمای آجرکاری دارد که بخشی از آن فروریخته است.

این مسجد احتمالاً از جهت قبله جنوبی نیست و ممکن است یک مسجد-مدرسه حنفی بوده باشد. پوشش سقف مسجد به شکل طاق و تویزه بوده است.

تزیینات فیروزه‌ای ایوان شرقی این مسجد نیز به طور قابل توجهی آسیب دیده است، اما بخشی از مقرنس‌کاری‌های سقف هنوز قابل مشاهده است.

از کتیبه‌های مسجد، تنها یک مورد باقی مانده است وسایر کتیبه‌ها به دلیل بی‌توجهی، بلایای طبیعی و جنگ از بین رفته‌اند. کتیبه‌های خط کوفی در هر دو ایوان چشمگیر هستند.

یک نکته جالب این است که در زمان تزیین این مسجد از دو رنگ کاشی استفاده شده است. این مسجد یکی از قدیمی‌ترین بناهای ایران است که از این نوع تزیینات استفاده کرده است.

تصویر از: سایت Google maps